हिजबुल्लाह : लेबनानमा इजरायलको सामना गर्नसक्ने एक मात्र शक्ति

काठमाडौं । लेबनानमा हिजबुल्लाहको भूमिकालाई लिएर गहिरो विभाजनको बीचमा इजरायलसँग युद्ध जारी छ । हिजबुल्लाह एक शिया चरमपन्थी समूह हो । गाजाको समर्थनमा गत वर्ष अक्टोबर ८ मा इजरायली सैन्य लक्ष्यमा आक्रमण गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

यद्यपि, लेबनानमा हिज्बुल्लाह समर्थक र हिजबुल्लाह विरोधीहरू बीचको स्पष्ट विभाजनलाई सजिलै कम गर्न सकिँदैन । वर्षौंदेखि हिजबुल्लाहको बारेमा फरक विचारहरू देशको हरेक राजनीतिक बहसको केन्द्रबिन्दु रहेको छ ।

हिजबुल्लाहको साथ वा विपक्षमा हुनु सार्वजनिक र निजी कुराकानीको मुख्य विषय थियो । लेबनान एक देश हो, जहाँ विचार र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता क्षेत्रका अन्य देशहरूभन्दा धेरै फरक छ ।

लेबनानका जनता के सोच्छन् ?

जहाँसम्म देशको सबैभन्दा शक्तिशाली र प्रमुख राजनीतिक समूहप्रति जनताको दृष्टिकोणलाई परिभाषित गर्ने सवाल छ, यसमा धेरै तहहरू छन् ।

लेबनानमा धेरै धार्मिक समूहहरू छन् र धार्मिक पहिचानले जनताको राजनीतिमा गहिरो प्रभाव पारेको छ ।

हिज्बुल्लाहका अधिकांश समर्थकहरू शिया मुस्लिमहरू हुन्, र यसका अधिकांश आलोचकहरू र विरोधीहरू गैर-शिया हुन्, सुन्नी मुस्लिम र ईसाईहरूसहित । तर, यो एक हदसम्म मात्र सत्य हो ।

यहाँ विभिन्न धर्म र विचारधाराका धेरै समूहहरू छन्, जसले हिजबुल्लाहको पूर्ण रूपमा विरोध गर्छन् ।

तिनीहरूमध्ये धेरैलाई इरानको प्रोक्सी मानिन्छ र यो इरान हो, जसले लेबनानले युद्ध वा शान्तिको बीचमा कुन बाटो लिने निर्णय गर्छ र यसले देशको सरकारलाई बेवास्ता गर्दछ ।

धेरै समूहहरूले हिजबुल्लाहको शक्तिशाली सेनालाई ध्वस्त पार्न माग गरेका छन् । तर, त्यहाँ केही समूहहरू छन्, जुन धेरै मुद्दाहरूमा हिजबुल्लाहसँग सहमत छैनन् तर, यसको हतियार भण्डारलाई समर्थन गर्दछ ।

हालसम्म यसको मुख्य राजनीतिक सहयोगी कुनै समय सबैभन्दा ठूलो क्रिश्चियन पार्टी थियो – स्वतन्त्र देशभक्ति आन्दोलन ।

वर्षौंसम्म यी समूहहरूले एकअर्कालाई समर्थन गर्न व्यावहारिक सम्झौता गरेका थिए ।

यसमार्फत् फ्री देशभक्त पार्टी (FPM)ले एक मूल्यवान शिया राजनीतिक सहयोगी प्राप्त गर्‍यो जबकि हिजबुल्लाहले एक इसाई सहयोगी प्राप्त गर्यो जसले आफ्नो तुरुन्त आत्मसमर्पणको माग गर्दैन ।

यद्यपि यो सम्झौता टुटेको छ, यसले लेबनानमा विभिन्न समूहहरूले धार्मिक विचारधारालाई ध्यान नदिई कसरी गठबन्धन बनाउन सक्छन् भन्ने देखाउँछ ।

राष्ट्रिय सेनाको स्थिति

एकातिर केही मानिसहरूले हिजबुल्लाहको निशस्त्रीकरणको माग गर्छन् भने अर्कोतर्फ त्यहाँ लडाइँ शक्तिको कारणले समर्थन गर्ने मानिसहरू छन् ।

हिजबुल्लाहको सैन्य शक्ति र लेबनानी राष्ट्रिय सेनाको सापेक्षिक कमजोरीको मतलब यो हो कि यसको सर्कल बाहिरका मानिसहरू पनि समूहको लागि सशस्त्र रहनु महत्त्वपूर्ण छ भन्ने विश्वास गर्छन् ।

इजरायलले सन् १९८२ मा लेबनानमा आक्रमण गर्‍यो र सन् २००० सम्म देशको दक्षिणी भाग कब्जा गर्‍यो । आज पनि यसको केही भाग नियन्त्रणमा छ ।

हिजबुल्लाहको सेना लेबनानमा इजरायली सेनाको सामना गर्न सक्ने एक मात्र शक्ति हो ।

लेबनानी सेनासँग स्रोतसाधनको अभाव छ । हतियार र गोलाबारुदका लागि अमेरिका र पश्चिमी देशहरूमा निर्भर छ, जुन अप्रचलित छ ।

यी परिस्थितिहरूलाई ध्यानमा राख्दै लेबनानका अधिकांश मानिसहरूले हिजबुल्लाहलाई समर्थन गर्छन् र सामान्यतया पार्टीप्रति सहानुभूति नमान्नेहरूले पनि यसलाई समर्थन गर्छन् र यसैले हिजबुल्लाहले आफ्नो लडाइँ क्षमता कायम राखेको छ ।

किन हिजबुल्लाहसँग एकता ?

हालैका दिनहरूमा इजरायलसँग सीमापार गोलीबारी बढ्दै गएको लेबनानको पहिलेदेखि नै जटिल सहानुभूति, विपक्षी र गठबन्धनको जाल परिवर्तन हुनसक्छ ।

यस्तो अवस्थामा मानिसहरूले आपसी मतभेदलाई पन्छाएर राख्छन् ।

हिज्बुल्लाहका सदस्यहरूलाई लक्षित गरी हालैका पेजर र वाकीटकी आक्रमणका पीडितहरूसँग ऐक्यबद्धता व्यक्त गर्नेहरूले पनि गाजाको समर्थनमा इजरायलविरुद्ध आक्रमण गर्ने हिज्बुल्लाहको निर्णयको कडा आलोचना गरे र देशलाई खतरनाक संकटमा तानेको आरोप लगाए ।

ताररहित सञ्चारमा भएको ठूलो विस्फोटमा हजारौं मानिस घाइते भएका छन् र धेरैको मृत्यु भएको छ । यसका लागि इजरायललाई दोष लगाइएको थियो । यद्यपि इजरायलले यसको जिम्मेवारी लिएको छैन ।

तर, जब इजरायलले दक्षिणी लेबनान र बेका उपत्यकामा भारी हवाई बमबारी गर्न थाल्यो, हिजबुल्लाहसँगको ऐक्यबद्धता मात्र बढ्यो । यसबाहेक इजरायलले दक्षिणी बेरुत बाहिरको भीडभाड भएको क्षेत्रलाई पनि निशाना बनाएको थियो ।

यस आक्रमणमा धेरै बालबालिकासहित धेरै नागरिकको मृत्यु भएको थियो र हजारौं मानिसहरूले क्षेत्र छोड्नु परेको थियो ।

“यो एक प्राकृतिक एकता थियो,” बेरुतको अमेरिकी विश्वविद्यालयका राजनीतिशास्त्रका प्राध्यापक डा. जमील मुवादले भने, “मलाई लाग्छ इजरायल विरुद्ध व्यापक भावना छ र यो भावना हिजबुल्लाह विरोधी समूहहरूमा पनि अवस्थित छ ।”

उनले भने, ”अहिलेका लागि आपसी मतभिन्नतालाई पन्छाएर राख्नुपर्ने धेरैले भनिरहेका छन् । इजरायलले गरिरहेको अत्याचारलाई ध्यानमा राख्दै, यो एक वैचारिक वा राजनीतिक प्रश्न मात्र होइन तर, नैतिक प्रश्न पनि हो ।”

तर, हिजबुल्लाहको बारेमा मतभेदहरू महत्त्वपूर्ण छन् र इजरायलले यसलाई अझ बढाउन खोजेको देखिन्छ ।

इजरायली लडाकु विमानहरूले पूरै दक्षिणी लेबनान र बेका उपत्यकामा बमबारी गरेका छन् र इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले लेबनानका जनतालाई सन्देशमा भनेका छन्, “इजरायलको युद्ध तिमीहरूसँग छैन । यो हिजबुल्लाहसँग छ ।”

लेबनान भित्र हिज्बुल्लाहले कत्तिको समर्थन कायम राख्न सक्षम छ त्यो सीमा युद्ध सुरु हुन्छ वा कम हुन्छ भन्ने कुराको मुख्य कारक हुन सक्छ ।

सम्बन्धित सामग्रीहरु-

कस्तो देश हो लेबनान ? किन भइरहेको छ इजरायल-हिज्बुल्लाह युद्ध ?

लेबनानमै घुसेर आक्रमण गर्ने इजरायलको तयारी

दोस्रो गाजा बन्दै लेबनान

डिभाइस बम आक्रमणपछिको लेबनान : अधिकांश घाइतेले गुमाए औंला, मोबाइल नजिक जान डराउँछन् नागरिक

लेबनानमा कसरी विस्फोट भए हजारौं पेजर ? ६ प्रश्नोत्तरबाट बुझ्नुहोस् घटनाक्रम

हिजबुल्लाह के हो ? यसका लक्ष्यहरू के के हुन् ?

हिजबुल्लाह : इजरायलको सबैभन्दा कडा प्रतिद्वन्द्वी, अहिले कति शक्तिशाली ?