कोलकाता बन्दरगाहमा निजी लगानी: पूर्वी भारत र नेपालबीचको व्यापारलाई नयाँ गतिको आशा

काठमाडौँ । भारतको दोस्रो ठूलो निजी बन्दरगाह सञ्चालक कम्पनीले कोलकाता बन्दरगाहको हल्दिया डक परिसरमा अत्याधुनिक कन्टेनर टर्मिनल निर्माण गर्ने घोषणा गरेसँगै पूर्वी भारत र नेपालबीचको व्यापारिक सम्बन्धलाई थप गहिरो बनाउन सकिने अपेक्षा गरिएको छ । यो परियोजना केवल भारतकै पूर्वी क्षेत्रीय व्यापार विस्तारको दृष्टिले होइन, स्थलरुद्ध राष्ट्र नेपालका लागि पनि रणनीतिक रूपमा अत्यन्त महत्त्वपूर्ण बन्नेछ ।

नेपालको अधिकांश समुद्री व्यापार कोलकाता र हल्दिया बन्दरगाहमार्फत सञ्चालन हुँदै आएको छ । नयाँ टर्मिनल निर्माण भएपछि सामान ढुवानीमा लाग्ने समय र लागतमा उल्लेखनीय कमी आउनेछ, जसले आयात–निर्यात प्रक्रियालाई अझ छरितो र भरपर्दो बनाउनेछ । साथै, भन्सार र पारवहन प्रणालीमा सुधार आएर आपूर्ति शृंखलाको विश्वसनीयता पनि बढ्नेछ।

कोलकाता बन्दरगाह विगतमा गंगाको गहिराइ र संरचनागत सीमितताका कारण प्रतिस्पर्धी बन्न नसकेको आलोचना हुँदै आएको थियो। तर, निजी क्षेत्रको लगानीद्वारा सञ्चालित यो परियोजनाले व्यवस्थापनमा गुणात्मक परिवर्तन ल्याउने र आधुनिक प्रविधिको प्रयोगमार्फत दक्षता बढाउने विश्वास गरिएको छ।

भारत सरकारले पूर्वी भारतको समावेशी आर्थिक विकासलाई प्राथमिकतामा राख्दै यस्ता पूर्वाधार विकासमा सहुलियतसहितको नीति लागू गरिरहेको छ। यसको प्रत्यक्ष फाइदा नेपालले पनि पाउनेछ—व्यापारीहरूका लागि व्यापार विस्तारको अवसर, उद्योगका लागि कच्चा पदार्थको सहज आपूर्ति, र उपभोक्ताका लागि सुलभ मूल्यमा वस्तु प्राप्तिको सम्भावना।

यो परियोजनाले भारत–नेपाल आर्थिक सहकार्यलाई नयाँ उचाइमा पुर्‍याउने सम्भावना बोकेको छ, जहाँ दुवै देशको हित सुरक्षित हुने आधार तयार हुँदै गएको छ ।