चीनले ब्रह्मपुत्र नदीमा बनाउन थाल्यो बाँध

काठमाडौं । चीनले तिब्बतमा ब्रह्मपुत्र नदी (यारलुङ त्साङपो) मा विश्वको सबैभन्दा ठूलो जलविद्युत् बाँध निर्माण सुरु गरेको छ । यसको उद्घाटन शनिबार चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली केकियाङले गरेका हुन् ।

एएफपीको रिपोर्टअनुसार यो बाँध परियोजनालाई बेइजिङले डिसेम्बर २०२४ मा अनुमोदन गरेको थियो । यसको कुल लागत लगभग १६७.८ अर्ब डलर रहेको बताइएको छ ।

यो बाँध अरुणाचल प्रदेशको सीमानामा रहेको न्यिंगची शहर नजिकै निर्माण भइरहेको छ । भारत र बंगलादेश दुवैले यसबारे गहिरो चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । अरुणाचल प्रदेशका मुख्यमन्त्री पेमा खान्डुले यो बाँधलाई भारतको लागि पानी बम भनेका थिए ।

लगभग २,९०० किलोमिटर लामो ब्रह्मपुत्र नदी तिब्बती पठारमा हिमालय पार गर्दै २,०५७ किलोमिटर पश्चिमतिर बग्छ र त्यसपछि अरुणाचल प्रदेश हुँदै भारतमा प्रवेश गर्छ ।भारत पछि यो बंगलादेश जान्छ र त्यसपछि बंगालको खाडीमा मिल्छ, तर भारतमा प्रवेश गर्नु अघि, यो नदीले यू-टर्न लिन्छ ।

भारतीय विदेश मन्त्रालयले यस वर्ष जनवरी ३ मा एक प्रेस ब्रिफिङमा यस बाँधमाथि आपत्ति जनाएको थियो । भारतले ब्रह्मपुत्र नदीमा बाँध निर्माण गर्दा तल्लो तटीय राज्यहरूको हितमा हानि पुग्नु हुँदैन भनी भनेको थियो ।

चीनको सरकारी समाचार एजेन्सी सिन्ह्वाका अनुसार यस परियोजनामा पाँचवटा क्यास्केड जलविद्युत स्टेशनहरू समावेश हुनेछन् । यो बाँधले एक वर्षमा ३०० अर्ब युनिट (किलोवाट-घण्टा (kWh)) भन्दा बढी बिजुली उत्पादन गर्नेछ । यो बिजुलीले ३० करोड मानिसहरूको आवश्यकता पूरा गर्न सक्छ ।

यता, भारतले पनि अरुणाचल प्रदेशमा यस नदीमा ठूलो बाँध पनि निर्माण गरिरहेको छ । सन् २००६ देखि ब्रह्मपुत्र र सतलजमा पानी प्रवाह तथ्याङ्कको सम्बन्धमा भारत र चीनबीच एक विशेषज्ञ स्तरीय संयन्त्र (ELM) चलिरहेको छ ।

गत वर्ष डिसेम्बरमा एनएसए अजित डोभाल र चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यीबीच भएको वार्तामा पनि यो मुद्दा उठेको थियो । सन् २०१५ मा चीनले तिब्बतमा १.५ अर्ब डलरको जामे जलविद्युत् स्टेशन सुरु गरेको थियो ।

सम्बन्धित सामग्री – 

चीनले ब्रह्मपुत्रमा संसारकै ठूलो परियोजना बनाउँदै, भारत र बङ्गलादेशमा चिन्ता, नेपालमा पनि पर्नेछ प्रभाव