हाथरस घटना : भोले बाबालाई ‘क्लिन चिट’, प्रहरी र आयोजक मुख्य जिम्मेवार

काठमाडौं । उत्तर प्रदेशको हाथरसमा २ जुलाई २०२४ मा भएको भयानक भागदौड घटनामा न्यायिक आयोगले सरकारलाई प्रतिवेदन बुझाएको छ ।

यस दुर्घटनामा १२१ जनाको दुःखद् मृत्यु भएको थियो भने दर्जनौं घाइते भएका थिए ।

न्यायिक जाँचबुझ आयोगको प्रतिवेदन मन्त्रिपरिषद्‌मा पेस गरिएको थियो, जसलाई सदनमा राख्न पनि अनुमोदन गरिएको छ ।

प्रतिवेदनमा भागदौडको लागि मुख्यतया आयोजकहरूलाई जिम्मेवार ठहराइएको छ भने प्रशासन र प्रहरीको लापरवाहीलाई पनि गम्भीर गल्ती मानिएको छ ।

प्रतिवेदनकाअनुसार भागदौड भएको सत्संगका आयोजकहरूले सुरक्षा मापदण्डहरू पालना गरेका थिएनन् । यद्यपि, एसआईटी जस्तै, न्यायिक आयोगले पनि सत्संग सञ्चालन गर्ने कथावाचक ‘भोले बाबा’लाई यस घटनाबाट अलग राखेको छ र उनलाई क्लिन चिट दिएको छ ।

अनुसन्धानले भागदौडमा बाबाको कुनै भूमिका नभएको निष्कर्ष निकाल्यो, बरु अराजकता र कुव्यवस्थापन घटनाको कारण भएको ठहर गरेको छ ।

प्रतिवेदनमा प्रहरीले पनि आफ्नो जिम्मेवारी गम्भीरतापूर्वक पूरा नगरेको उल्लेख गरिएको छ । “भीड व्यवस्थापनको लागि उचित व्यवस्था गरिएन, जसका कारण अचानक भागदौड मच्चियो र धेरै मानिसहरूले कुचिएर ज्यान गुमाए ।”

प्रतिवेदनकाअनुसार यदि प्रहरी र प्रशासन सतर्क भएको भए र भीड नियन्त्रणको लागि आवश्यक उपायहरू अपनाएको भए यो त्रासदी रोक्न सकिन्थ्यो ।

न्यायिक आयोगको प्रतिवेदनमा स्पष्ट रूपमा भनिएको छ कि सत्संगका आयोजकहरूले तोकिएका अनुमति सर्तहरू पालना गरेनन् । कार्यक्रम स्थलमा उपस्थित मानिसहरूको सङ्ख्या अपेक्षा गरिएको भन्दा धेरै थियो, तर पर्याप्त सुरक्षा व्यवस्था गरिएको थिएन ।

आयोगले आयोजकहरूको यो लापरबाहीलाई दुर्घटनाको मुख्य कारण मानेको छ र यस्ता घटनाहरू रोक्न कडा प्रावधानहरू लागू गर्न सिफारिस गरेको छ ।

भविष्यमा यस्ता दुर्घटना हुन नदिन न्यायिक आयोगले केही महत्त्वपूर्ण सुझाव दिएको छ । कुनै पनि ठूलो कार्यक्रम गर्नुअघि प्रहरी अधिकारीहरूले व्यक्तिगत रूपमा स्थल निरीक्षण गर्न अनिवार्य गर्नुपर्ने भनिएको छ ।

यसका साथै आयोजकहरूले लिएका अनुमतिका सर्तहरू कडाइका साथ लागू गरिनुपर्छ र उल्लङ्घन भएमा कडा कारबाही गरिनुपर्छ । यसबाहेक कार्यक्रमहरूमा भीड नियन्त्रणको लागि विशेष उपायहरू अपनाउनुपर्छ, ताकि भागदौड जस्ता घटनाहरूबाट बच्न सकियोस् ।

यो प्रतिवेदन सार्वजनिक भएपछि सरकारबाट कारबाहीको सम्भावना बढेको छ । आयोगको सिफारिसका आधारमा प्रशासनिक प्रणालीलाई सुदृढ पार्न नयाँ निर्देशिका जारी गर्न सकिन्छ । हाथरस भागदौडको घटनाले सम्पूर्ण देशलाई हल्लाएको थियो ।

यौन काण्डमा जेल बसेर निस्किएपछि ‘बाबा’ बनेका जाटव, जसको खुट्टाको धुलो लिन भागदौड गर्दा सयौंले ज्यान गुमाए