अमेरिकी राष्ट्रपति कति शक्तिशाली ? शपथपछि पाउने कालो ब्रिफकेसमा के हुन्छ ?

काठमाडौं । डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिकाको राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएका छन् । ह्यारिसलाई पराजित गर्दै ट्रम्पले फराकिलाे अन्तरसहित जित हासिल गरेका हुन् ।

ट्रम्पले ५३८ इलेक्टोरल कलेज सिटमध्ये २७७ इलेक्टोरल भोट प्राप्त गरेका छन् । राष्ट्रपति निर्वाचन हुनका लागि आवश्यक २७० भोटभन्दा बढी हो ।

संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपतिलाई संसारको सबैभन्दा शक्तिशाली व्यक्ति मानिन्छ । यस्तो अवस्थामा ट्रम्प राष्ट्रपति बनेपछि कति शक्तिशाली हुन्छन्, उनीसँग के–कस्ता शक्ति हुन्छन् ? जान्नौँ-

शक्तिशाली सेना, परमाणु हतियार र विश्वको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र भएको महाशक्ति अमेरिकाको राष्ट्रपति कति शक्तिशाली छन् ?

अमेरिकी राष्ट्रपति देश र सरकार दुवैको प्रमुख हुन् । यसका साथै उनी अमेरिकी संविधानको धारा २ अन्तर्गत सशस्त्र बलका कमाण्डर-इन-चीफ पनि हुन्, राष्ट्रपतिले कांग्रेसले बनाएको कानून लागू गर्ने जिम्मेवारी हुन्छ । उनलाई यो काममा सघाउनको लागि मन्त्रिपरिषद् हुन्छ, जसका सदस्य राष्ट्रपतिले नियुक्त गर्नेछन् ।

राष्ट्रपतिको मन्त्रिपरिषद्ले संघीय सरकारको दैनिक कार्य सम्पादन गर्ने १५ वटा कार्यकारी विभागका प्रमुखहरूलाई पनि नियुक्त गर्दछ । यी निकायका प्रमुख पूर्णतया राष्ट्रपतिको अख्तियारमा हुन्छ ।

Whitehouse.gov काअनुसार संयुक्त राज्यका राष्ट्रपतिले ५० भन्दा बढी स्वतन्त्र संघीय आयोगहरू, जस्तै- फेडरल रिजर्भ बोर्ड वा सेक्युरिटीज एण्ड एक्सचेन्ज आयोगका साथै संघीय न्यायाधीशहरू, राजदूतहरू, र अन्य संघीय अधिकारीहरूलाई पनि नियुक्त गर्छन् । कार्यालयका प्रमुखहरू पनि नियुक्त गर्छन् ।

भिटोको शक्ति

अमेरिकी राष्ट्रपतिलाई पनि कंग्रेसले पारित गरेको विधेयकलाई भिटो गर्ने अधिकार छ । तर, संवैधानिक व्यवस्थाअनुसार दुवै सदनको दुई तिहाइ मतले यो भिटोलाई व्यवस्थापिका शाखाले उल्टाउन सक्छ ।

माफीदेखि विदेश नीति निर्णय गर्ने अधिकारसम्म

अमेरिकी राष्ट्रपतिसँग संघीय अपराधका लागि क्षमा दिने अधिकार पनि छ । उसले संघीय अपराधको दोषी कसैलाई माफी दिन सक्छ । थप रूपमा अमेरिकी राष्ट्रपतिले विदेशी शक्तिहरूसँग सन्धिहरूमा हस्ताक्षर गर्न सक्छन् (जसलाई सिनेटले अनुमोदन गरेको छ) । उसँग कार्यकारी आदेश जारी गर्ने अधिकार पनि छ ।

शपथ लिएपछि पाउने कालो ब्रिफकेसमा के हुन्छ ?

अमेरिकाको नयाँ राष्ट्रपतिले शपथ लिने बित्तिकै उनले कालो ब्रीफकेस प्राप्त गर्छन्, जसलाई परमाणु फुटबल भनिन्छ । उनले यो ब्रीफकेस पुरानो राष्ट्रपतिबाट पाउँछन् । यो कालो झोलामा अमेरिकाको आणविक अड्डाहरूको ठेगाना र तिनीहरूलाई प्रक्षेपण गर्ने बटन समावेश हुन्छ ।

अमेरिकी राष्ट्रपतिले यो झोला पाएलगत्तै जुनसुकै ठाउँबाट पनि परमाणु हतियार प्रहार गर्न सक्छन् । राष्ट्रपति जहाँ गए पनि यो ब्रीफकेस उनीसँगै रहन्छ । रिपोर्टका अनुसार यो ब्रीफकेसमा अन्य धेरै संवेदनशील जानकारीहरू पनि छन् ।

अमेरिकी राष्ट्रपतिले वार्षिक ४ लाख डलर तलब पाउँछन् । जुन करिब ३.३६ करोड भारू हो । यसबाहेक राष्ट्रपतिले थप खर्चबापत ५० हजार डलर (करिब ४२ लाख रूपैयाँ) पनि पाउँछन् । उनीहरूले ह्वाइट हाउस, एयरफोर्स वन, बुलेट प्रूफ गाडी जस्ता सुविधा पाउँछन् ।

अमेरिकी राष्ट्रपतिले के गर्न सक्छन् ?

• भिटो र बिलहरूमा हस्ताक्षर गर्न सक्छ
• विदेशी देशहरूसँगको वार्तामा अमेरिकाको प्रतिनिधित्व
• कांग्रेसद्वारा पारित कानून लागू गर्ने अधिकार
• आक्रमण वा आपत्‌कालीन अवस्थामा सिपाही र हतियारहरूको तैनाथि
• विदेशी पाहुनाहरूलाई स्वागत र पहिचान
• संघीय अपराधको लागि माफी दिनेसक्ने

के गर्न सक्दैनन् ?

• नयाँ कानून बनाउन
• युद्ध घोषणा गर्न सक्दैन
• संघीय कोष कसरी खर्च गर्ने भनेर निर्णय गर्न सक्दैन
• कानूनको व्याख्या गर्नुहोस्
• सिनेट वा सर्वोच्च न्यायाधीशहरूको चयन बिना मन्त्रिपरिषद् सदस्यहरू हटाउन ।

उपराष्ट्रपतिको अधिकार/कर्तव्य के ?

अमेरिकाका उपराष्ट्रपतिको मुख्य जिम्मेवारी यो सुनिश्चित गर्नु हो कि उनी जुनसुकै बेला राष्ट्रपतिको पद ग्रहण गर्न तयार हुनु । मृत्यु, राजीनामा, अस्थायी अशक्तता जस्ता विशेष परिस्थितिका कारण वर्तमान राष्ट्रपतिले कार्यभार सम्हाल्न नसकेमा उपराष्ट्रपतिले पदभार ग्रहण गर्नुपर्ने हुन्छ ।

उपराष्ट्रपतिले संयुक्त राज्यको सिनेटको अध्यक्षको रूपमा पनि सेवा गर्दछ, जहाँ उनले टाई भएमा कास्टिङ भोट दिन्छ ।