तिहारमा कुकुर पूजा किन गरिन्छ ? यस्तो छ धार्मिक कारण

काठमाडौं । शहरभरि झिलिमिली बत्तीले सजिएका घर-आँगनमा छरिएका सयपत्री र मखमलीका फूल र बास्नादार सेलरोटीको महक ।

देउसी भैलोको झन्झन् रमाइलो धुनमा हराउँदै, तिहारको आकर्षण यतिमा मात्र सीमित छैन ।

तिहार हिन्दू धर्मावलम्बीको प्रिय पर्व हो, जसले हाम्रो संस्कार, परम्परा र जीवनशैलीलाई जीवन्त बनाउँछ । दशैं सकिएलगत्तै आउने यो पर्व प्रकृति र जनावरहरूप्रति सम्मान जनाउने अवसरको रूपमा मनाइन्छ ।

यमपञ्चक र विशेष पूजाआजाका दिनहरू

तिहार पाँच दिनसम्म चल्छ, जसलाई ‘यमपञ्चक’ भनिन्छ ।

यो पर्वमा प्रकृति, पशुपक्षी र मानव सम्बन्धको महत्त्व झल्काउने विभिन्न प्राणीहरूको पूजा गरिन्छ ।

पहिलो दिन काग तिहारबाट सुरु भएर कुकुर, गाई, गोरु र अन्तिममा भाइटिकासम्म पुग्ने यो उत्सवले प्राकृतिक र मानवीय सम्बन्धलाई सजीव पार्छ ।

कुकुर तिहार: बफादार साथीको पूजा

कात्तिक कृष्ण चतुर्दशीमा मनाइने कुकुर तिहारले हाम्रो सँगै बसेर मानवको सेवामा समर्पित कुकुरप्रति विशेष सम्मान व्यक्त गर्छ ।

धार्मिक दृष्टिकोणमा, कुकुरलाई यमराजको दूत मानिन्छ, जसले मृत्यु र मोक्षको बीचको यात्रा पहरामा हुन्छ भन्ने विश्वास छ ।

यो दिन कुकुरलाई पूजा गरेर माला लगाइन्छ, र मन पर्ने खानेकुरा दिइन्छ, जसले हामीले उनीहरूसँगको सम्बन्धलाई सम्मान गर्ने भावना प्रकट गर्छ ।

पौराणिक कथाहरूमा कुकुरको विशेष स्थान

ऋग्वेददेखि महाभारतसम्मका धार्मिक ग्रन्थहरूमा कुकुरको भूमिका महत्त्वपूर्ण रहेको छ ।

युधिष्ठिरले आफ्नो कुकुरलाई स्वर्ग लैजाने पौराणिक कथा यसै दिन सम्झन योग्य छ । हिन्दू धर्मले कुकुरलाई केवल रक्षक मात्र नभएर धर्मराजकै रूपको रुपमा पनि प्रस्तुत गरेको छ ।

यसरी कुकुरको पूजाले यो बफादार प्राणीप्रतिको सम्मान दर्साउँछ ।

नरक चतुर्दशी र पाप नाश गर्ने विश्वास

कुकुर तिहारको दिनलाई नरक चतुर्दशी पनि भनिन्छ । यसदिनमा मासको पात खाने, विशेष नुहाउने जस्ता परम्पराले पाप नाश हुने धार्मिक मान्यता छ ।

साथै, कुकुरलाई माया र पूजाले समाजमा भलाइको सन्देश दिन्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ । तसर्थ, यो दिन सडकका कुकुरलाई पनि भोजन र सम्मान गरिन्छ ।

घरको रक्षक मात्र नभएर अनुसन्धानमा पनि

कुकुर हाम्रो जीवनको अभिन्न साथी हो । मानव इतिहासभरि कुकुरले आफ्नो बफादारी, साहस र रक्षकको भूमिका निभाउँदै आएको छ ।

प्रहरी र सेना विभागले पनि कुकुरको असाधारण सुँघ्ने क्षमताको उपयोग गरेर अपराध अनुसन्धानमा मद्दत लिने गर्छन् । यो दिनले जनावरप्रतिको हाम्रो माया र सम्मानलाई पुनः सम्झाउँछ ।

मानव र जनावरबीचको बन्धनको उत्सव

तिहारले प्रकृति र पशुप्रति हाम्रो जिम्मेवारी सम्झाउँछ । कुकुर तिहार विशेष गरी हामीले घरको रक्षक, बफादार साथी र माया गर्ने जीवप्रतिको कृतज्ञता व्यक्त गर्ने समय हो ।

तिहारमा कुकुरको पूजा गरेर उनीहरूसँगको सम्बन्धलाई सम्मान गर्नु हाम्रो धर्मको हिस्सा मात्र नभएर संस्कारको सुन्दरता पनि हो ।