कसरी लाग्छ रक्सीको लत ?

काठमाडौं । रक्सीले शरीरलाई भित्रैबाट खोक्रो बनाउने मात्र होइन, तपाईंको खल्ती पनि खाली गर्छ । तपाईंले आफैँ पनि देख्नुभएको होला कि रक्सीको नशामा मानिसहरू कसरी आफ्नो सन्तुलन गुमाउँछन्, केही समय अघि के भयो भन्ने बिर्सन्छन् र प्रायः बिनाकारण हाँस्न वा रुन थाल्छन् ।

यस्तो अवस्थामा के तपाईंलाई थाहा छ, यसले मानसिक स्वास्थ्यमा कस्तो प्रभाव पार्छ ? कसरी कुनै व्यक्ति यसको लतमा पर्छ ? आउनुहोस्, जानौँ ।

कसरी लाग्छ रक्सीको लत ?

प्रायः मानिसहरू सोच्छन् कि यदि रक्सी यति नराम्रो हो भने हामी यो किन पिउँछौँ । यसको जवाफ हाम्रो दिमागमा लुकेको छ । हाम्रो दिमागमा एक विशेष प्रकारको रसायन हुन्छ, जसलाई डोपामाइन भनिन्छ । जब हामी केही राम्रो गर्छौँ वा केही यस्तो गर्छौँ जसले हामीलाई खुसी दिन्छ, तब यो डोपामाइन बढ्छ । यसैले हामीलाई राम्रो लाग्छ र हामी फेरि त्यस्तै गर्न चाहन्छौँ ।

रक्सीले पनि हाम्रो दिमागमा डोपामाइन बढाउँछ । जब हामी रक्सी पिउँछौँ, तब हामीलाई धेरै राम्रो लाग्छ, तनाव कम हुन्छ र हामी खुसी महसुस गर्छौँ । तर, यो खुसी धेरै बेर टिक्दैन । जब रक्सीको असर सकिन्छ तब हामीलाई फेरि उत्तिकै नराम्रो लाग्न थाल्छ, जति पहिले लाग्थ्यो ।

त्यसैले हामी फेरि रक्सी पिउन मन लाग्छ । बिस्तारै यो एउटा बानी बन्छ र हामीलाई रक्सीको लत लाग्छ । हामी आफ्नो इच्छाशक्तिले यो लतलाई तोड्न गाह्रो हुन्छ ।

रक्सीले दिमागमा कस्तो प्रभाव पार्छ ?

जब हामी रक्सी पिउँछौँ, त्यसमा एक विशेष प्रकारको पदार्थ हुन्छ जसको नाम हो, इथेनोल । यो एकदम सानो कण हो, जुन हाम्रो शरीरमा धेरै सजिलै घुल्छ, जसरी पानीमा चिनी घुल्छ । किनभने हाम्रो शरीरको धेरैजसो भाग पानीले बनेको हुन्छ । त्यसैले यो इथेनोल हाम्रो शरीरको हरेक भागमा पुग्छ, विशेषगरी हाम्रो दिमागमा ।

दिमागमा पुगेर यो इथेनोलले हाम्रो दिमागका ती भागहरूलाई प्रभावित गर्छ जसले हामीलाई सोच्न, सम्झन र राम्रोसँग काम गर्न मद्दत गर्छन् ।

यसैले हामीलाई चीजहरू याद रहँदैन, हामी अनौठो तरिकाले कुरा गर्छौँ र कहिलेकाहीँ त हामीलाई केही पनि याद रहँदैन । यसलाई नै अल्कोहल ब्ल्याकआउट भनिन्छ ।

रक्सी कसरी बन्छ ?

जब हामी रक्सी पिउँछौँ, वास्तवमा हामी एक विशेष प्रकारको चिनी पिइरहेका हुन्छौँ, जसलाई अल्कोहल भनिन्छ । यो अल्कोहलको वास्तविक नाम इथानोल हो । यो इथानोल धेरै चीजहरूबाट बनाइन्छ, जस्तै- अन्न, फलफूल र तरकारीहरू । यी चीजहरूमा पहिलेदेखि नै एक प्रकारको गुलियो पदार्थ हुन्छ । यो चिनीलाई मर्चासँग मिसाइन्छ, जसपछि यो मर्चाले चिनीलाई खान्छ र बदलामा अल्कोहल बनाउँछ ।