अमेरिकी रिपोर्ट – पाकिस्तानले आफ्नो आणविक हतियारलाई आधुनिकीकरण गर्दैछ

काठमाडौं । अमेरिकी रक्षा गुप्तचर एजेन्सीको एक प्रतिवेदनले पाकिस्तानले आणविक हतियारलाई आधुनिकीकरण गरिरहेको दाबी गरेको छ । 

हतियारलाई आधुनिकीकरण साथै सैन्य क्षमता बढाउन चीनबाट आर्थिक र सैन्य सहयोग लिइरहेको उक्त रिपोर्टमा उल्लेख छ ।

अमेरिकी रक्षा गुप्तचर एजेन्सी (डीआईए)द्वारा तयार पारिएको उक्त प्रतिवेदनमा भनिएको छ, “पाकिस्तानले आफ्नो आणविक हतियारलाई आधुनिकीकरण गरिरहेको छ र आफ्नो आणविक सामग्री र आणविक कमाण्ड र नियन्त्रणको सुरक्षा कायम राखिरहेको छ । पाकिस्तानले लगभग निश्चित रूपमा विदेशी आपूर्तिकर्ता र मध्यस्थकर्ताहरूबाट आम विनाशका हतियार लागू हुने सामानहरू खरिद गर्दछ ।”

प्रतिवेदनअनुसार पाकिस्तान मुख्यतया चीनको आर्थिक र सैन्य उदारताको प्राप्तकर्ता हो र पाकिस्तानी सेनाले हरेक वर्ष चीनको जनमुक्ति सेना (पीएलए) सँग धेरै संयुक्त सैन्य अभ्यासहरू सञ्चालन गर्दछ, जसमा नोभेम्बर २०२४ मा सम्पन्न भएको नयाँ हवाई अभ्यास पनि समावेश छ ।

अर्को वर्ष पाकिस्तानी सेनाको प्रमुख प्राथमिकता क्षेत्रीय छिमेकीहरूसँग सीमापार झडप, टीटीपी र बलुच आतंककारीहरूद्वारा बढ्दो आक्रमण, आतंकवाद विरोधी प्रयास र आणविक आधुनिकीकरण रहने सम्भावना रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । गत वर्ष पाकिस्तानको दैनिक कारबाहीका बावजुद पनि आतंककारीहरूले २,५०० भन्दा बढी मानिसहरूको हत्या गरेको उल्लेख गरिएको छ ।

सन् २०२४ मा पाकिस्तानमा सात चिनियाँ नागरिकको मृत्यु भएपछि चीन-पाकिस्तान आर्थिक करिडोर (CPEC) परियोजनाहरूलाई समर्थन गर्ने चिनियाँ कामदारहरूलाई लक्षित गरी गरिएका आतंकवादी आक्रमणहरू पनि दुई देशहरूबीचको द्वन्द्वको बिन्दुको रूपमा देखा परेको दाबी गरिएको छ ।

प्रतिवेदनअनुसार सीमापार आतंकवादी हमलाको प्रतिक्रियामा जनवरी २०२४ मा दुई देशले एकअर्काको भूभागमा एकपक्षीय हवाई हमला गरेपछि तनाव कम गर्न पाकिस्तान र इरानले उच्चस्तरीय बैठकहरू सहितका कदम चालेका छन् ।

“सेप्टेम्बर २०२४ मा तालिबान र पाकिस्तानी सीमा बलहरू सीमा चौकीहरू नजिकै झडपमा परेका थिए, जसको परिणामस्वरूप आठ तालिबान लडाकुहरूको मृत्यु भएको थियो । मार्च २०२५ मा पाकिस्तान र अफगानिस्तानले एकअर्काको भूभागमा हवाई र तोपखाना आक्रमणहरू आदानप्रदान गरे,” प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

‘चीन-भारत विवाद अझै सकिएको छैन’

भारतले चीनलाई सबैभन्दा ठूलो चुनौती मान्दछ । यसको कारण सीमा विवाद, चीनको सैन्य शक्तिमा वृद्धि र आर्थिक-प्राविधिक प्रतिस्पर्धा हो । चीनको बढ्दो सैन्य शक्ति, विशेष गरी यसको नौसेना र क्षेप्यास्त्र क्षमता, भारतको लागि चिन्ताको विषय भएको उक्त प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

यसका साथै चीनको क्षेत्रीय प्रभाव (जस्तै BRI, CPEC) र AI, साइबर र अन्तरिक्षमा भएको प्रगतिले भारतलाई रणनीतिक चुनौतीहरू खडा गर्छ ।

प्रतिवेदनमा भारत-चीन सीमा विवाद अझै पूर्ण रूपमा समाधान नभएको पनि उल्लेख छ । सन् २०२० को झडपपछि तनाव केही कम भए पनि भारतले हिन्द महासागरमा आफ्नो उपस्थिति बढाइरहेको छ र चीनको प्रभावको सामना गर्न अन्य देशहरूसँग सैन्य साझेदारी गरिरहेको छ ।

भारतले आफ्नो सैन्य तयारी (जस्तै LAC मा सैन्य तैनाथी, नौसेना विस्तार) र गठबन्धन (QUAD, US) मार्फत चीनको सामना गरिरहेको छ ।