के अमेरिकी बी–२ बम्बरले इरानमा खसालेको बमले लक्ष्य पूरा गरेन ? (भिडिओ)

काठमाडौं । इरानले परमाणमु हतियार बनाउन लागेको भन्दै १३  जुनमा इजरायलले इरानमा हमला गरेको थियो । इजरायली हमलाले लक्ष्य पूरा गर्न नसकेको भन्दै अमेरिकाले २२ जुनमा इरानका तीन परमाणु केन्द्र लक्षित गर्दै हमला गर्‍यो । अमेरिकाले बी-टू बम्बरबाट बंकरभेदी बम प्रहार गरेको थियो ।  इरानका मुख्य तीन परमाणु केन्द्रमा अमेरिकी हमलापछि इरानको परमाणु कार्यक्रम ध्वस्त भएको प्रचार गरियो । तर, फोर्डो, नतान्ज  र इस्फहान लक्षित अमेरिकी हमलाले पनि इरानको परमाणु कार्यक्रममा असर पुर्‍याउन नसकेको खुलासा भएको छ ।

अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयको गुप्तचर विभागले तयार पारेको पाँच पृष्ठ लामो प्रतिवेदनलाई उद्दृत गर्दै अमेरिकी सञ्चारमाध्यमहरूले समाचार प्रकाशित गरेका छन् । सीएनएन र न्युयोर्क टाइम्सले प्रतिवेदनमा आधारित रहँदै अमेरिकी हमलाले इरानी परमाणु केन्द्रमा अपेक्षित क्षति पुर्‍याउन नसकेको खुलासा गरेका छन् ।

२२ जुनमा फोर्डो, नतान्ज र इस्फहानमा ३० हजार पाउन्डको बंकरभेदी बम खसालिएको थियो । तर पनि त्यस हमलाले इरानको संवर्धित युरेनियममा कुनै असर नपुगेको खुलासा भएको हो । हमलाअघि, अमेरिकाले इरानले परमाणु बम बनाउन चाहे तीन महिनाभित्र बनाइसक्ने दाबी गरेको थियो ।

यदि, इरानले परमाणु बम बनाउन चाहेको खण्डमा अब उसलाई ६ महिनाको  समय लाग्ने अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयको गुप्तर संस्थाको प्रतिवेदन छ । अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयको गुप्तर संस्थाले अमेरिकी हमलाअघि नै इरानले संवर्धित युरेनिमयलाई सुरक्षित भण्डारण गरेको उल्लेख गरेको छ ।

इजरायली अधिकारीहरूले समेत इरानले मुख्य परमाणु केन्द्रमा हमला हुँदा पनि परमाणु कार्यक्रममा कुनै असर नपर्ने गरी गोप्य स्थानमा युरेनियम संवर्धन गरिरहेको जिकिर गरेका छन् ।  अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयको प्रतिवेदन अनुसार फोर्डो, नतान्ज र इस्फहानमा सामान्यदेखि गम्भीर क्षति पुगेको छ । अमेरिकी हमलाबाट सबैभन्दा बढी नजान्तमा क्षति पुगेको प्रतिवेदन छ ।

जानकारहरूले पहाडमूनि रहेको फोर्डो एकै दिनको हमलाबाट नष्ट हुन नसक्ने बताएका छन् ।  सैन्य अधिकारीहरूका अनुसार २५० फिट जमिनमूनि रहेको फोर्डो नष्टका लागि एकै निशानामा  शृंखलावद्ध हवाई हमला आवश्यक पर्दछ । पूर्व जेनरल जोसेफ एल भोटेलले न्युयोर्क टाइम्ससँग भनेका छन्,’प्रहार गरिएको हतियार प्रमाणलीमाथि निकै विश्वस्त हुनसकिन्छ । तर, केही तत्वहरूमा क्षति नपुगेको सवालले म आश्चर्यमा छैन । सबै कुराहरू योजनाअनुसार अघि बढे पनि कुनै न कुनै कुराले असर पुर्‍याइरहेको हुन्छ । त्यसैले त हमलापछिको क्षति मूल्यांकन गरेर सुधारका योजना बनाइन्छ ।’

हमलालगत्तै अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भने इरानका मुख्य परमाणु केन्द्र ध्वस्त भएको जिकिर गरेका थिए । उनको यस  अभिव्यक्ति अतिशयोक्तिपूर्ण देखिएको छ ।

इरानमा हमला र परमाणु केन्द्रमा क्षतिबारे अमेरिकी संसद्‌मा छलफलसमेत तोकिएको थियो । सांसदहरूले हमलाको क्षतिबारे यकिन प्रतिवेदन माग गर्ने तयारी गरेका थिए । संसद्को बैठक धकेलिएपछि यो कुरा संभव भएन ।

हमलापछि इरानी परमाणु केन्द्रमा पुगेको क्षतिबारे यकिन प्रतिवेदन नआएको भन्दै चौतर्फी आलोचना बढेको छ । यहीबीच अमेरिकी रक्षा मन्त्री पिट हेगसेथले ट्रम्पको भनाइ सही रहेको जिकिर गरेका छन् । रक्षा मन्त्रालयबाट वक्तव्य जारी गर्दै उनले भनेका छन्-‘देखिएका सबै दृश्य र हाम्रो हतियारको क्षमता र सही निसानाका कारण परमाणु हतियार बनाउने इरानी क्षमता नष्ट भएको छ । हाम्रो भयानक क्षमताको बमले सही निसानामा सफलतापूर्वक प्रहार गरेको छ ।’

रक्षा मन्त्रालयका अधिकारीहरूले पाँच पृष्ठको गोप्य प्रतिवेदन प्रारम्भिक मूल्यांकन मात्रै रहेको र अन्य विषयमा थप अध्ययन भइरहेको बताएका छन् । रक्षा मन्त्रालयको गुप्तचर संस्थाको प्रतिवेदनमा अमेरिकी हमलाले अपेक्षित क्षति पुर्‍याउन नसकेको उल्लेख रहेको न्युयोर्क टाइम्सले समाचार प्रकाशित गरेको छ । यस्तै, प्रतिवेदनमा इरानले परमाणु सामाग्री निकै सुरक्षित तरिकाले राखेको र उसले परमाणु हतियार बनाउन चाहे तुलानात्मक रूपमा छिट्टै बनाउनसक्ने उल्लेख छ ।

गोप्य प्रतिवेदन सार्वजनिक भएपछि ह्वाइट हाउस निकै आक्रोशित छ । ह्वाइट हाउसकी प्रवक्ता क्यारोलाइन लिभिटले राष्ट्रपति ट्रम्पलाई बदनाम गराउने उद्देश्यले गोप्य प्रतिवेदन सार्वजनिक भएको बताएकी छिन् । यो प्रकरणले, बहादुरीपूर्वक हमला गरेका पाइलटहरूको पनि अपमान भएको लिभिटको भनाइ छ । ’ सही निशानामा १४ वटा अतिशक्तिसाली बम बर्साउँदाको क्षति सबैले अनुमान गर्नसक्छन् । यो प्रतिवेदन राष्ट्रपति र हमलामा संलग्न बहादुर पाइलटहरूको बदनाम गराउने ढंगले बाहिरिरहेको छ ।’

हमलाअघि अमेरिकी गुप्तचर संस्थाहरूले इरानले तत्कालै परमाणु हतियार बनाउन नखोजेको तर, बनाउन चाहे इरानसँग  संवर्धित युरेनियमको कुनै  खाँचो नरहेको ब्रिफिङ गरेका थिए । अमेरिकी गुप्तचर संस्थाहरूले इरानमाथि हमला गरिए परमाणु हतियार बनाउनका निम्ति इरान उक्सिने उल्लेख गरेका थिए ।

सञ्चारमाध्यममा सार्वजनिक रक्षा मन्त्रालयको गुप्तचर संस्थाको गोप्य प्रतिवेदनमा राष्ट्रपति ट्रम्पले ‘फेक न्युज’ भनेका छन् । मध्यपूर्वमा अमेरिकी वार्ताकार स्टीफ विटकफले खुफिया प्रतिवेदनको आकलनलाई ‘देशद्रोह’ भनेका छन् ।

इरानको परमाणु केन्द्रमा क्षतिबारे विभिन्न अड्कलबाजी भइरहे पनि यकिन क्षतिको स्वतन्त्र पुष्टि भइसकेको छैन ।

(यो सामाग्री अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरूको विवरणमा आधारित रहेर शिशिर ढकालले तयार पारेका हुन् ।)