इरानले इजरायलमा हानेको सेजिल क्षेप्यास्त्र कति खतरनाक ?

काठमाडौं । इजरायल र इरान बीचको द्वन्द्व दुवै देशको युद्ध क्षमता र हतियारको परीक्षण हो ।

यही बुधबार राति इजरायलमा आक्रमण गर्दा इरानले पहिलो पटक आफ्नो स्वदेशी सेजिल क्षेप्यास्त्र प्रयोग गरेको दाबी गर्‍यो । सेजिल एक भारी, लामो दूरीको क्षेप्यास्त्र हो, जसमा ठूलो वारहेड क्षमता हुन्छ ।

यद्यपि, इजरायलको दाबी छ, “आफ्नो रक्षा बलले सेजिललाई सफलतापूर्वक रोकेको छ ।”

यो क्षेप्यास्त्रको क्षमताको अनुमान यसबाट गर्न सकिन्छ कि यदि यसलाई इरानको नातान्ज शहरबाट प्रहार गरियो भने यो केवल सात मिनेटमा इजरायलको राजधानी तेल अभिभ पुग्न सक्छ । नातान्जबाट तेल अभिभको दूरी लगभग २००० किलोमिटर छ ।

इरानको इस्लामिक रिभोलुसनरी गार्ड्स कोर्प्स (आईआरजीसी) ले बुधबार राति अबेर भएका आक्रमणहरू ‘अपरेशन ट्रु प्रमिस ३’ अन्तर्गत गरिएको बताएको छ । यो आक्रमणपछि सेजिल मिसाइलको बारेमा छलफल तीव्र भएको छ ।

सेजिल मिसाइल कति शक्तिशाली छ ?

जुन १९ मा भारतस्थित इरानी दूतावासले आईआरजीसीलाई उद्धृत गर्दै सेजिल क्षेप्यास्त्रको बारेमा जानकारी दिएको छ ।

“यो अपरेशन ‘ट्रु प्रोमिस ३’ को बाह्रौं प्रतिशोधात्मक हमला हो, जुन धेरै भारी र लामो दूरीको दुई-चरणको सेजिल क्षेप्यास्त्रबाट सुरु गरिएको थियो,” इरानी दूतावासले सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्म एक्समा लेखेको थियो, “सेजिल मिसाइलहरू ठोस इन्धनबाट चल्छन् । तिनीहरू इरानको सबैभन्दा सटीक र शक्तिशाली रणनीतिक हतियारमध्ये एक हुन् । तिनीहरूसँग शत्रुको महत्त्वपूर्ण लक्ष्यहरू घुसाउने र नष्ट गर्ने क्षमता छ ।”

सेजिल मिसाइल लगभग १८ मिटर लामो हुन्छ र ठोस इन्धनबाट सञ्चालित छ, जसले गर्दा यसलाई अन्य इन्धन विकल्पभन्दा धेरै फाइदा छन् । यी फाइदाहरूमा छिटो प्रक्षेपण तयारी, राम्रो भण्डारण क्षमता र लडाईको समयमा बढी प्रभावकारी प्रदर्शन समावेश छ ।

दायरा : सेजिलको अधिकतम दायरा २००० किलोमिटर छ, जसले यसलाई मध्यम दूरीको ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र बनाउँछ । दायराको साथ यो क्षेप्यास्त्रले इरानलाई इजरायल, दक्षिणपूर्वी युरोप र मध्य एशियाका केही भागहरू सहित मध्य पूर्वभरि लक्ष्यहरू प्रहार गर्न सक्षम बनाउँछ ।

पेलोड: यो क्षेप्यास्त्रले लगभग ७०० किलोग्राम तौलको वारहेड बोक्न सक्छ , जसले गर्दा यसले लक्ष्यविरुद्ध पर्याप्त विनाशकारी क्षमता प्रदान गर्दछ ।

प्रक्षेपण तौल: मिसाइल प्रणालीको अनुमानित प्रक्षेपण तौल लगभग २३,६०० किलोग्राम हुन्छ ।

यस क्षेप्यास्त्रको पहिलो सफल परीक्षण सन् २००८ मा गरिएको थियो र यसले ८०० किलोमिटर दूरी पार गरेको थियो । आधुनिक प्रविधि र नेभिगेसन प्रणालीको परीक्षण गर्न मे २००९ मा दोस्रो पटक प्रक्षेपण गरिएको थियो ।

अमेरिकी थिंक ट्याङ्क सेन्टर फर स्ट्राटेजिक एण्ड इन्टरनेशनल स्टडीजका अनुसार, “सेजिल मिसाइलका धेरै प्रकार हुन सक्छन् । सन् २००९ मा इरानले सेजिल २ भनेर वर्णन गरिएको मिसाइलको परीक्षण गरेको थियो । एउटा अपुष्ट रिपोर्टले सेजिल ३ अझ राम्रो हुन सक्ने बताएको छ । सेजिल ३ मा ४,००० किलोमिटरको अधिकतम दायरा र ३८,००० किलोग्रामको प्रक्षेपण तौल हुने बताइएको छ ।”

सन् २०१२ देखि यो क्षेप्यास्त्रको सार्वजनिक रूपमा परीक्षण गरिएको छैन, जसले गर्दा यसको तैनाथीको बारेमा अनिश्चितता सृजना भएको छ । तर, हालैको द्वन्द्वको समयमा सेजिललाई प्रहार गरेको इरानको दाबीले यो अनिश्चिततालाई केही हदसम्म हटाउन मद्दत गरेको छ ।

यसअघि इरानले लगभग एक दशकको निष्क्रियता पछि सन् २०२१ मा एक सैन्य अभ्यासको क्रममा यसलाई सुरु गरेको थियो ।

इजरायल-इरान द्वन्द्व: अहिलेसम्म के भयो ?

जुन १३ मा इजरायलले तेहरान, नातान्ज र इस्फहानलगायत धेरै इरानी सैन्य र आणविक प्रतिष्ठानहरूमा आक्रमण गर्‍यो । इजरायलले यो अपरेशनलाई ‘अपरेशन राइजिङ लायन’ नाम दियो ।

इजरायलका अनुसार इरानको आणविक कार्यक्रमको वार्ताबाट कुनै समाधान निस्किएन, त्यसैले इरानमाथि आक्रमण गर्नु नै एक मात्र विकल्प थियो ।

बदलामा इरानले इजरायलमा ड्रोन र ब्यालिस्टिक मिसाइल प्रहार गर्‍यो । इरानी आक्रमणहरू मध्ये एकमा, दक्षिणी इजरायलको बेरशेबामा रहेको सोरोका अस्पताललाई मिसाइलले क्षति पुर्‍याएको थियो । यद्यपि, इरानले आफ्नो लक्ष्य अस्पताल नजिकै अवस्थित सैन्य स्थल रहेको बताएको छ ।

इजरायलको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार यस आक्रमणमा ७१ जना घाइते भएका छन् । इजरायलका अन्य धेरै क्षेत्रमा पनि रातभरि आक्रमणहरू भएका छन् ।

बदलामा इरानले पहिलो सेजिल क्षेप्यास्त्र आक्रमण गरेको दाबी गर्‍यो । अस्पतालमा भएको क्षेप्यास्त्र आक्रमणपछि इजरायलले अरक र नातान्ज लगायत इरानका धेरै आणविक र सैन्य अड्डाहरूलाई निशाना बनाएको थियो ।

यसैबीच, राति इजरायली सेनाले अरक हेभी वाटर रिएक्टर सहित इरानको आणविक प्रतिष्ठानहरूमा आक्रमण गरेको छ । यो आक्रमणपछि इरानी अधिकारीहरूले हताहतको संख्याको बारेमा कुनै जानकारी दिएका छैनन् ।

–बीबीसीबाट