पाकिस्तानले नोबेल पुरस्कारका लागि सिफारिस गरेपछि ट्रम्पले भने – मैले जे गरे पनि पाउने छैन

काठमाडौं । पाकिस्तानले औपचारिक रूपमा सन् २०२६ को नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई सिफारिस गरेको छ ।

भारत-पाकिस्तान युद्धविराममा ट्रम्पको भूमिकाका लागि उनलाई नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि मनोनित गरिनुपर्ने पाकिस्तानको भनाइ छ ।

यसैबीच ट्रम्पले व्यंग्यात्मक रूपमा भने, “मैले जे गरे पनि नोबेल पाउने छैन ।”

पाकिस्तानले यो घोषणा यस्तो समयमा गरेको हो, जब केही दिन अघि मात्र पाकिस्तानी सेना प्रमुख जनरल असीम मुनीरले ट्रम्पलाई ह्वाइट हाउसमा भेटेका थिए । यो भेट हुनुभन्दा पहिले पनि पाकिस्तानको तर्फबाट ट्रम्पलाई नोबेल शान्ति पुरस्कारका लागि मनोनयन गर्ने बारेमा छलफल सुरु भएको थियो ।

अहिलेसम्म चार अमेरिकी राष्ट्रपतिले नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त गरिसकेका छन् । यदि ट्रम्पले नोबेल शान्ति पुरस्कार पाए भने उनी यो पुरस्कार पाउने पाँचौं अमेरिकी राष्ट्रपति हुनेछन् ।

पाकिस्तानको आधिकारिक वक्तव्य

पाकिस्तान सरकारले हालैको भारत-पाकिस्तान संकटको समयमा ट्रम्पको निर्णायक कूटनीति र महत्वपूर्ण नेतृत्वलाई ध्यानमा राखेर यो सिफारिस गरिएको बताएको छ ।

पाकिस्तान सरकारले भनेको छ, “सन् २०२५ को भारत-पाकिस्तान संकटमा राष्ट्रपति ट्रम्पको नेतृत्वले उनी शान्ति र कूटनीतिको आफ्नो नीतिलाई पछ्याइरहेका छन् भन्ने देखाउँछ । पाकिस्तानले आशा गर्दछ कि ट्रम्पको प्रयासले भविष्यमा क्षेत्रीय र विश्वव्यापी शान्ति ल्याउन मद्दत गर्नेछ, विशेषगरी मध्य पूर्वमा जारी संकट, गाजामा मानवीय त्रासदी र इरानसँग बढ्दो तनावको सन्दर्भमा ।”

पाकिस्तान सरकार पनि विश्वास गर्छ कि ट्रम्पले जम्मू कश्मीर मुद्दा समाधान गर्न इमानदारीपूर्वक सहयोगको प्रस्ताव गरे ।

जम्मू कश्मीरको पहलगाममा भएको आक्रमणपछि भारत र पाकिस्तानबीचको तनाव सैन्य द्वन्द्वमा परिणत भयो । यो सैन्य द्वन्द्व मे १० को साँझ युद्धविराम सम्झौताको घोषणासँगै समाप्त भएको थियो ।

ट्रम्पले युद्धविरामको घोषणा गर्ने पहिलो व्यक्ति थिए र अमेरिकी मध्यस्थताको बारेमा कुरा गरेका थिए । यो घोषणापछि पाकिस्तानले ट्रम्पलाई धन्यवाद दियो भने भारतले मध्यस्थतामा कुनै पनि तेस्रो पक्षको भूमिकालाई अस्वीकार गर्दै आएको छ ।

मलाई नोबेल पुरस्कार दिइने छैन – ट्रम्प

यसैबीच ट्रम्पले नोबेल शान्ति पुरस्कार बारेमा सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्ममा पोस्ट गरेका छन् ।

ट्रम्पले आफ्ना उपलब्धिहरूको सूची बनाउँदै लेखेका छन्, “म तपाईंलाई यो बताउन पाउँदा धेरै खुसी छु कि मैले अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोसँग मिलेर प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो र रुवान्डाबीच एक महान् सम्झौताको मध्यस्थता गरेको छु । मलाई यो कामको लागि नोबेल शान्ति पुरस्कार दिइने छैन । भारत र पाकिस्तान बीचको युद्ध रोकेकोमा मैले नोबेल पाउने छैन, सर्बिया र कोसोभोबीच शान्ति ल्याउनकोमा मैले नोबेल पाउने छैन, इजिप्ट र इथियोपियाबीच शान्ति कायम राखेकोमा मैले नोबेल शान्ति पुरस्कार पाउने छैन, मध्य पूर्वमा अब्राहम सम्झौताहरू गरेकोमा मलाई नोबेल शान्ति पुरस्कार दिइने छैन ।”

ट्रम्पको प्रतिक्रिया पढ्दा लाग्छ कि उनले व्यंग्यात्मक भाषा प्रयोग गरिरहेका छन् ।

आफ्नो पोस्टको अन्त्यमा ट्रम्पले लेखेका छन्, “म जे गरे पनि, चाहे त्यो रुस-युक्रेन होस् वा इजरायल-इरान, मलाई नोबेल शान्ति पुरस्कार मिल्नेछैन । तर, मानिसहरूलाई सबै कुरा थाहा छ र त्यो मेरो लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा हो !”

कुन अमेरिकी राष्ट्रपतिले नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त गरे ?

हालसम्म चार अमेरिकी राष्ट्रपतिले नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त गरिसकेका छन् । यो सम्मान प्राप्त गर्ने अन्तिम अमेरिकी राष्ट्रपति बाराक ओबामा थिए ।

थियोडोर रुजवेल्ट: थियोडोर रुजवेल्ट अमेरिकाका २६औं राष्ट्रपति थिए । सन् १९०१ मा राष्ट्रपति म्याककिन्लीको हत्या पछि उनलाई अमेरिकाको राष्ट्रपति बनाइएको थियो । रुसो-जापानी युद्ध समाप्त गरेकोमा उनलाई सन् १९०६ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार पनि प्रदान गरिएको थियो ।

वुड्रो विल्सन: वुड्रो विल्सन संयुक्त राज्य अमेरिकाका २८औं राष्ट्रपति थिए, जसले सन् १९१३ देखि १९२१ सम्म सेवा गरेका थिए । विल्सनलाई राष्ट्र संघको स्थापनामा उनको प्रयासको लागि १९१९ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो ।

जिमी कार्टर: जिमी कार्टर १९७७ देखि १९८१ सम्म संयुक्त राज्य अमेरिकाका ३९औं राष्ट्रपति थिए । विश्व शान्ति, जलवायु परिवर्तन र मानव अधिकारमा उल्लेखनीय योगदान पुर्‍याएकोमा कार्टरलाई २००२ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो । उनको गत वर्ष १०० वर्षको उमेरमा मृत्यु भयो र उनी अमेरिकी इतिहासमा सबैभन्दा लामो समय बाँच्ने पूर्व राष्ट्रपति थिए ।

बराक ओबामा: अमेरिकाका ४४औं राष्ट्रपति बराक ओबामालाई २००९ मा नोबेल शान्ति पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो । यो सम्मान उनलाई अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीति र देशहरू बीचको सहयोगलाई सुदृढ पार्ने उनको प्रयासको लागि प्रदान गरिएको थियो ।

नोबेल शान्ति पुरस्कार कसरी प्राप्त हुन्छ ?

नोबेल पुरस्कार कुल छ वटा विधाहरूमा दिइन्छ । यी विधाहरू हुन्: भौतिकशास्त्र, रसायन विज्ञान, शरीर विज्ञान वा चिकित्सा, साहित्य, शान्ति र अर्थशास्त्र । यो पुरस्कार स्विडेनी वैज्ञानिक, व्यापारी र समाजसेवी अल्फ्रेड नोबेलले सुरु गरेका थिए ।

अल्फ्रेड नोबेल एक बहु-प्रतिभाशाली व्यक्ति थिए । उनी विज्ञान, आविष्कार, उद्यमशीलता, साहित्य र शान्ति जस्ता क्षेत्रहरूमा संलग्न थिए । सन् १८९६ मा उनको मृत्यु हुँदा उनले आफ्नो इच्छापत्रमा यी क्षेत्रहरूमा उत्कृष्ट योगदान पुर्‍याउने व्यक्तिहरूलाई सम्मान गर्ने निर्णय गरेका थिए । यसपछि सन् १९०० मा नोबेल फाउन्डेसन स्थापना भयो, जुन नोबेल पुरस्कार प्रदान गर्ने संस्था बन्यो ।

नोबेल शान्ति पुरस्कार “राष्ट्रहरूबीच भ्रातृत्व प्रवर्द्धन गर्ने, सैन्य तैनाती घटाउने वा शान्ति सम्मेलनहरू आयोजना गर्ने र प्रवर्द्धन गर्ने उत्कृष्ट काम गर्ने” व्यक्ति वा संस्थाहरूलाई प्रदान गरिन्छ ।

पुरस्कारको लागि मनोनयन प्रत्येक वर्ष १ फेब्रुअरी भित्र बुझाइन्छ । केही छनोट गरिएका व्यक्ति र संस्थाहरूले मात्र कसैलाई नोबेल शान्ति पुरस्कारको लागि मनोनयन गर्न सक्छन्, जस्तै: देशका राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीहरू, विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरू, पूर्व नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेताहरू, संसदका सदस्यहरू, न्यायाधीशहरू र केही अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूका सदस्यहरू आदि ।

यी व्यक्तिहरूले मनोनयन पत्रहरू पठाउँछन्, जसमा त्यो व्यक्ति वा संस्था किन शान्ति पुरस्कारको योग्य छ भनेर व्याख्या गरिएको हुन्छ ।

यसपछि पाँच सदस्यीय नोबेल समितिले मनोनयनहरूको जाँच गर्छ र छोटो सूची तयार गर्छ । समितिले विज्ञहरूबाट सल्लाह लिन सक्छ । समितिले गहन अनुसन्धान र छलफल पछि विजेताको छनोट गर्छ ।

सामान्यतया विजेताको नाम प्रत्येक वर्ष अक्टोबर महिनामा घोषणा गरिन्छ । पुरस्कार समारोह डिसेम्बर १० मा नर्वेको ओस्लोमा आयोजना गरिन्छ, जहाँ विजेतालाई पदक, प्रमाणपत्र र नगद पुरस्कार रकम प्रदान गरिन्छ ।

नोबेल फाउन्डेसनको नियमअनुसार छोटो सूचीमा परेका नामहरू ५० वर्षसम्म सार्वजनिक गरिँदैनन् । कसैले पनि आफूलाई मनोनयन गर्न सक्दैन ।

–बीबीसीबाट