वैज्ञानिकहरुको अध्ययनमा प्रयागराज संगम अन्तर्गत सरस्वती नदीको प्रमाण फेला परेको छ, भिडियो मन्त्र

ऋग्वेदमा उल्लेख भएझैँ  वैज्ञानिकहरुले लेटेस्ट टेक्नोलोजी (विद्युत चुम्बकीय सर्वेक्षण) प्रयोग गरेर सर्वेक्षण गर्दा गंगा र यमुनाको फेदमा विन्ध्य संरचना अन्तर्गत  एउटा धेरै पुरानो नदी रहेको पत्ता लगाएका छन् । यस प्राचीन नदी (पलेओरिभर) को जलचर प्रणाली र पुरातन नहरहरू आपसमा जोडिएका थिए र एक अर्काको पानीको आवश्यकता पूरा गर्द थिए ।यस प्राचीन नदीको लम्बाइ 45 किमी, चौडाई 4 किमी र गहिराई 15 मिटर  भएको अनुमान लगाइएको छ।

हामीले हाम्रा पुर्खाहरूबाट सुनेका पवित्र नदी सरस्वतीका कथाहरू कथा मात्र होइन, अटूट सत्य हुन्। यो समय समयमा वैज्ञानिक अनुसन्धानमा पाइने प्रमाणहरूले पुष्टि गरेको छ। अहिले सम्म हिन्दुहरुको पवित्र नगर प्रयागराज तीन पुरातन र पवित्र नदी गंगा, यमुना र सरस्वतीको संगम हो भन्ने मान्यता रहेको छ । अहिले भारतीय वैज्ञानिकले संगम मुनि करिब १२ हजार वर्ष पुरानो नदी फेला पारेका छन् । यो ऋग्वेदिक कालको पूजनीय र अहिले लोप भैसकेको सरस्वती नदी हुन सक्ने विश्वास गरिन्छ।

वैज्ञानिकहरुले गरेको विद्युत चुम्बकीय सर्वेक्षणमा ४५ किलोमिटर लामो यो पुरानो नदी संगममुनि रहेको ठोस प्रमाण भेटिएको छ । हाल यस संगम किनारमा गंगा र यमुना नदीहरू मिल्छन्। यस्तो अवस्थामा यी दुईको फेदमा रहेको सरस्वती नदीमा पानीको ठूलो भण्डार रहेको अनुमान गरिएको छ । सीएसआईआर-एनजीआरआई वैज्ञानिकहरूको यो संयुक्त अध्ययन उन्नत अर्थ र अन्तरिक्ष विज्ञानमा प्रकाशित भएको छ।

वास्तवमा, वैज्ञानिकहरूले पानीको बढ्दो उपभोगले गंगा र यमुना नदीहरूमा कति प्रभाव पार्छ भनेर पत्ता लगाइरहेका थिए। नदीमा पर्ने असरले इकोलोजी र वातावरणमा प्रत्यक्ष असर पार्छ । वैज्ञानिकहरू जमिनमुनि रहेका पुरातन नदीहरूका बारेमा पत्ता लगाउन चाहन्थे जसले नदीहरूलाई रिचार्ज गर्छ, किनभने नदीहरूले आफ्नो पानी हिमालयजस्ता हिमनदीहरूबाट मात्र नभई जमिनमा रहेका नदीहरूबाट पनि प्राप्त गर्छन्। पत्ता लगाउन, वैज्ञानिकहरूले यस क्षेत्रको थ्रीडी म्यापिङ गर्न इलेक्ट्रोम्याग्नेटिक सर्वेक्षण गरिरहेका थिए।

हिन्दू धर्मग्रन्थहरूले हिमालयलाई गंगा, यमुना र सरस्वतीको उद्गमस्थल भनिएको छ। खोजमा फेला परेको यो नदी सम्भवतः हिमालयसम्म पुग्ने अध्ययनमा स्वीकार गरिएको छ । नेशनल जियोफिजिकल रिसर्च इन्स्टिच्युट (एनजेआरआई) का निर्देशकले यो नदी पृथ्वीको १० मिटर गहिराइमा रहेको र १० हजारदेखि १२ हजार वर्ष पुरानो रहेको बताए । उनले खोलाको सही उमेर अध्ययन गरेपछि मात्रै बताउन सकिने बताए । सर्भेको काम भइरहेको र हालसम्म यो खोला कानपुरतर्फ बग्ने गरेको उनले बताए ।हिमालयबाट निस्कने पुरानो नदी अरब सागरमा मिल्ने गरेको वैज्ञानिकहरुको विश्वास छ ।