कसरी बन्छ सुन ? पृथ्वीमा कति छ बाँकी ?

एजेन्सी । सुन त हामीले बच्चादेखि नै सुन्दै आएका छौँ । सुनको मूल्य अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा दिन प्रतिदिन बढिरहेको छ । धेरैजसो व्यक्तिले सुनका गहना लगाउन रुचाउँछन् । तर, के तपाईंलाई थाहा छ यति महँगो सुन कसरी बन्छ ? आज हामी धर्तीमा कसरी सुन बन्छ भन्नेबारे बताउनेछौँ ।

आइन्स्टाइनको सापेक्षताको सिद्धान्तअनुसार दुई वस्तुको मिलनबाट ठूलो मात्रामा ऊर्जा निस्कन्छ । जब कुनै तारा आफ्नो जीवनको अन्तिम चरणमा हुन्छ, त्यसको किनारा भत्किन्छ । यसले सुपरनोभा विस्फोट गराउँछ र यसका तहहरू अन्तरिक्षमा फैलिन्छ । यही त्यो समय हो, जब न्युट्रोन क्याप्चर प्रतिक्रिया हुन्छ र धेरै तौल भएका विभिन्न तत्त्वहरू उत्पन्न हुन्छ ।

सुन पृथ्वीमा आउनुको कारण पनि दुई न्युट्रोन ताराहरूको आपसी टक्कर हो । म्याक्स प्लांक इन्स्टिच्युट अफ एस्ट्रोनोमीका अनुसन्धानकर्ताहरूले अन्तरिक्षमा स्ट्रोन्टियम फेला पारेका थिए ।

यो र अन्य तत्त्वहरू पनि न्युट्रोन क्याप्चर प्रतिक्रियाबाट उत्पन्न हुन्छ । यी अन्तरिक्षमा यति धेरै न्युट्रोन घनत्वसँग यात्रा गर्छ कि तत्त्वहरूमा स्वतन्त्र न्युट्रोनहरू जोडिन थाल्छन् । यसरी स्ट्रोन्टियम, थोरियम, युरेनियम र सबैभन्दा मूल्यवान् सुन पनि उत्पन्न हुन्छ ।

तथ्याकंकाअनुसार हाम्रो पृथ्वीमा अहिले पनि करिब ५० हजार मेट्रिक टन सुन उत्खनन हुन बाँकी छ ।

सूर्यमा छ ठूलो मात्रामा सुन

ब्रह्माण्ड बनेपछि धेरै पटक ताराहरु एकआपसमा ठक्कर खाँदा अन्तरिक्षमा फैलिएको सुन हाम्रो पृथ्वीसम्म पनि आइपुग्यो । यो दुर्लभ यसकारण पनि हो किनभने सिधै ताराहरूबाट यो जमिनमा झर्छ ।

सन् १८६८ मा स्पेक्ट्रोस्कोपीको मद्दतले वैज्ञानिकहरूले सूर्यग्रहणको समयमा सूर्यमा हिलियमको खोज गरेका थिए । त्यसपछि सूर्यको वायुमण्डलमा कार्बन, नाइट्रोजन र फलामसँगै सुन पनि फेला पारेको थियो । अनुसन्धानले यो पनि भन्छ कि सूर्यमा २.५ ट्रिलियन टन सुन छ, जुन पृथ्वीको भन्दा धेरै बढी हो ।