आवश्यकभन्दा दुई गुणा बढी नुन खान्छन् नेपाली, हुनसक्छ घातक

काठमाडौं । विश्व स्वास्थ्य संगठनको अनुसार एक स्वस्थ व्यक्तिले प्रतिदिन ६ ग्रामभन्दा कम नुन (सोडियम ९०० मिलिग्राम) सेवन गर्नुपर्छ ।

तर, विश्वभरका अधिकांश व्यक्तिले प्रतिदिन १२ ग्रामभन्दा बढी नुन खाइरहेका छन् । नेसलन लाइब्रेरी अफ मेडिसिनका अनुसार नेपालमा एक वयस्क व्यक्तिले दिनमा औसत १३.३ ग्राम नुन खाइरहेका छन्, जुन तोकिएको मापदण्डभन्दा दोब्बर बढी हो ।

यसले हाम्रो स्वास्थ्यलाई नोक्सान पुर्‍याइरहेको छ । एक चिम्टी नुनले हाम्रो खानेकुराको स्वाद परिवर्तन गर्छ । थोरै बढी नुनले खानाको स्वादलाई बिगार्न सक्छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनले भन्छ कि यो नुनले स्वास्थ्यलाई समेत नोक्सान पुर्‍याउँछ । बढी नुन सेवनले उच्च रक्तचाप, मुटुको रोग, ग्यास्ट्रिक क्यान्सर र मिर्गौलाका रोगहरू निम्त्याउन सक्छ । यी सबै रोगहरूले मृत्युलाई निम्त्याउँछन् ।

धेरै नुन मुटु र मिर्गौलाको दुश्मन

• धेरै नुन खाँदा हाम्रो रगतमा सोडियमको मात्रा बढ्छ । यसलाई सन्तुलित गर्न शरीरलाई बढी पानीको आवश्यकता पर्छ ।बढी पानी पिउँदा रगतको भोल्युम बढ्छ र यसले रक्तनली र मुटुमा दबाब बढाउँछ ।
• शरीरले थप नुनलाई हानिकारक मान्छ । त्यसैले मिर्गौला यसलाई सन्तुलन गर्न तुरुन्तै फिल्टर गर्न थाल्छ । यस कार्यमा अतिरिक्त परिश्रम गर्नुपर्छ । नुनको मात्रा दोब्बर हुँदा यसको काम पनि दोब्बर गर्नुपर्छ तर, जब मिर्गौला थाक्छ यसले नुनलाई रगतमा नै छोडिदिन्छ ।
• यसले रगतको मात्रा बढाउँछ र रक्तचाप बढाउँछ । यस अवस्थामा मुटुलाई पम्पिङको लागि बढी मेहनत गर्नुपर्छ । परिणामस्वरूप मुटु रोग र स्ट्रोकको जोखिम बढ्छ ।
• बढी नुनको सेवनले मिर्गौलामा पत्थरीको समस्या उत्पन्न गर्न सक्छ र अन्य मिर्गौला रोगको सम्भावना पनि बढ्न सक्छ ।

आहारमा नुन कम गर्नु अत्यन्तै आवश्यक

हाम्रो आहारमा आवश्यकताभन्दा बढी नुन हुन्छ । यस्तो अवस्थामा प्रश्न उठ्न सक्छ कि भोजन गर्दा त नुनको मात्रा धेरै नभएको जस्तो लाग्छ । यसको कारण हो हाम्रो स्वाद कोशिकाहरू सानै उमेरबाट नै बढी नुन भएको खानेकुरामा विकसित भएका छन् ।

यसैले यो सामान्य लाग्छ, जबकि यो शरीरको आवश्यकताभन्दा बढी मात्रामा हुन्छ र हाम्रो स्वास्थ्यलाई निरन्तर हानि पुर्‍याइरहेको हुन्छ । यदि दैनिक आहारमा बिस्तारै नुनको प्रयोग मात्रा घटाइयो भने स्वादमा धेरै परिवर्तन महसुस हुनेछैन र यसका अनुसार हाम्रो बानीमा परिणत हुन्छ । फास्ट फूडमा पनि अत्याधिक नुन हुन्छ । त्यसकारण सबैभन्दा पहिले यी खानेकुरालाई टाढा राख्नु अत्यन्त आवश्यक छ ।

तरकारी र दालमा पहिले नै नुन हुन्छ

हामीलाई तरकारी वा दालमा पनि अतिरिक्त नुनको आवश्यकता हुँदैन । यिनीहरूमा प्राकृतिक रूपमा नुन रहेको हुन्छ । वास्तवमा प्रकृति हरेक चीजलाई यसरी तयार गर्छ कि हामीलाई त्यसमा थप केही थप्न आवश्यक पर्दैन । यदि स्वादको लागि केही थप्नु पर्छ भने, धनियाँ, रामतुलसी जस्ता जडीबुटीहरू थप्न सकिन्छ । हामीलाई स्वस्थ रहनको लागि जसरी नुनको आवश्यकता छ, त्यो फलफूल र तरकारीबाट नै मिल्छ ।

यदि कुनै व्यक्तिले दिनभरि आधा किलो फलफूल र तरकारी खाइरहेका छन् भने, त्यसले शरीरको नुनको आवश्यकता पूरा गर्छ । यसको लागि सलाद राम्रो विकल्प हुन सक्छ । यसमा काँक्रो, टमाटर, गाजर र मौसमी फल राख्न सकिन्छ । यी सबै चीजहरूमा पर्याप्त नुन हुन्छ ।

आहारमा हरियो तरकारी, पालुङ्गो, बन्द गोभी, फूलगोभी, प्याज, टमाटर आदिलाई समावेश गर्नुहोस् । यी सबैमा पनि नुन हुन्छ । यसै गरी दालहरूमा पनि प्राकृतिक रूपमा नुन हुन्छ ।