बम प्रहार गर्ने ट्रम्पको धम्की, इरानले दियो यस्तो जवाफ

काठमाडौं । इरान र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीच कुनै कूटनीतिक सम्बन्ध छैन । विगत केही दिनदेखि दुई देशबीच फेरि एकपटक वाकयुद्ध सुरु भएको छ ।

अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इरानमाथि बम विस्फोट गर्ने धम्की दिएका छन् भने इरानले प्रत्यक्ष वार्ता अस्वीकार गरेको छ ।

हालै इरानको सरकारी समाचार एजेन्सी IRNA ले रिपोर्ट गरेको छ कि ओमानमार्फत अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको पत्रको जवाफ पठाइएको छ ।

ट्रम्पले पत्रमा तेहरानलाई नयाँ आणविक सम्झौतामा पुग्न आग्रह गरेका थिए । इरानले अमेरिकाले आफ्नो “अधिकतम दबाब” नीति परिवर्तन नगरेसम्म वार्ता असम्भव रहेको बताएको छ ।

हामी इरानमाथि बम प्रहार गर्नेछौं : ट्रम्प

ट्रम्पले मार्चको सुरुमा इरानका सर्वोच्च नेता अयातोल्लाह अली खामेनीलाई आणविक कार्यक्रममा नयाँ सम्झौताको लागि आमन्त्रित गर्दै पत्र लेखेको बताएका थिए ।

इरनाका अनुसार संयुक्त अरब इमिरेट्सका राजदूतमार्फत मार्च १२ मा इरानलाई पत्र पठाइएको थियो ।

ट्रम्पले भनेका थिए, “यदि इरान वार्तामा सामेल भएन भने अमेरिकाले तेहरानलाई आणविक हतियार विकास गर्नबाट रोक्न केही गर्नेछ ।”

त्यसलगत्तै इरानका विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीले जेद्दामा इस्लामिक सहयोग सङ्गठन (ओआईसी) को बैठकको छेउमा भने, “जबसम्म अमेरिकाले अधिकतम दबाबको नीति जारी राख्छ, तबसम्म हामीसँग कुनै वार्ता गर्ने छैनौं ।”

ट्रम्पले आइतबार इरानले अमेरिकासँग आणविक कार्यक्रममा सम्झौता नगरेमा बम विस्फोट गराउने र थप कर लगाउने धम्की दिएका छन् ।

अमेरिकी समाचार च्यानल एनबीसी न्यूजसँगको टेलिफोन अन्तर्वार्तामा ट्रम्पले इरानको बारेमा भने, “यदि उनीहरूले सम्झौता गरेनन् भने त्यहाँ बम प्रहार हुनेछ । यो यस्तो बम हुनेछ, जुन उनीहरूले पहिले कहिल्यै देखेका थिएनन् ।”

ट्रम्पले भने, “हाल अमेरिकी र इरानी अधिकारीहरू वार्तामा छन् ।”

अमेरिकासँग प्रत्यक्ष वार्ता हुँदैन : इरान

इरानी राष्ट्रपति मसूद पेजेश्कियानले आइतबार भने, “इरानले आफ्नो तीव्र गतिमा विस्तार भइरहेको आणविक कार्यक्रममा संयुक्त राज्य अमेरिकासँग प्रत्यक्ष वार्तालाई स्पष्ट रूपमा अस्वीकार गर्दछ ।”

समाचार एजेन्सी एपीका अनुसार ट्रम्पले देशको सर्वोच्च नेतालाई पठाएको पत्रप्रति तेहरानको यो पहिलो प्रतिक्रिया हो ।

राष्ट्रपति मसूद पेजेश्कियानले ओमानमार्फत संयुक्त राज्य अमेरिकासँग अप्रत्यक्ष वार्ताको सम्भावना खुला छोडेको बताए ।

ट्रम्पले आफ्नो पहिलो कार्यकालमा सन् २०१८ मा इरानसँगको २०१५ को आणविक सम्झौता रद्द गरेका थिए । त्यसपछि उनले आफ्नो “अधिकतम दबाब” रणनीतिको एक भागको रूपमा इरानमाथि प्रतिबन्धहरू पुन: लागू गरे ।

सन् २०१५ को सम्झौताअन्तर्गत इरानले आफ्नो संवेदनशील आणविक गतिविधिहरू सीमित गर्नुपर्ने र अन्तर्राष्ट्रिय निरीक्षकहरूलाई भ्रमण गर्न अनुमति दिनुपर्ने थियो । बदलामा इरानमाथि लगाइएको आर्थिक प्रतिबन्धहरू हटाइयो ।

सम्झौता समाप्त गर्ने क्रममा ट्रम्पले इरानसँग नयाँ सम्झौता गर्न चाहेको बताएका थिए, जसले उसको आणविक कार्यक्रम र ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र विकासमा अनिश्चितकालीन प्रतिबन्ध लगाउनेछ ।

यसपछि इरान र अमेरिकाबीचको वार्तामा कुनै उल्लेखनीय प्रगति देखिएको छैन । तर, सन् २०१८ को तुलनामा अहिले परिस्थिति धेरै परिवर्तन भएको छ ।

विगतमा इरान र अमेरिकाबीच गोप्य वार्ता र गोप्य पत्राचार भएका छन् । तर, विगत डेढ दशकमा इरानी र अमेरिकी नेताहरू बीचको केही पत्राचार सार्वजनिक भएको छ ।

मे २००९ मा बाराक ओबामाले अयातोल्लाह खामेनीलाई पहिलो पत्र लेखे, यो कुरा १० जुन २००९ मा शुक्रबारको प्रार्थनाको समयमा खामेनी आफैंले उल्लेख गरेका थिए । इरानका सर्वोच्च नेताले ओबामालाई जवाफ दिए ।

यसपछि सेप्टेम्बर २००९ मा खामेनीले बाराक ओबामाबाट दोस्रो पत्र प्राप्त गरे ।

तबानक वेबसाइटका अनुसार पत्रको विवरण स्पष्ट छैन, तर यसमार्फत अमेरिकी राष्ट्रपतिले इरानसँग वार्ता गर्ने बाटो खोजिरहेका थिए । जबकि वाशिङ्गटन टाइम्सले ओबामा दुई देशहरू बीच “राम्रो सहयोग” खोजिरहेको लेखेको थियो ।

ओबामाले तेस्रो पत्र सन्  २०११ मा लेखेका थिए । संसद्‌मा तेहरानका प्रतिनिधि अली मोताहारीले जनवरी २०११ को अन्त्यमा पत्रको बारेमा भनेका थिए कि यसको पहिलो भाग धम्कीपूर्ण थियो भने दोस्रो भाग मैत्रीपूर्ण सम्बन्धको बारेमा थियो ।

तीन वर्षपछि अक्टोबर २०१४ मा ओबामाले चौथो पत्र लेखे । वाल स्ट्रिट जर्नलका अनुसार ओबामाले इरान र संयुक्त राज्य अमेरिका बीचको “साझा हित”लाई उल्लेख गरे र तथाकथित इस्लामिक स्टेट (आईएसआईएस) विरुद्ध अमेरिकी आक्रमणको बारेमा टिप्पणी गरे ।

यसअघि फेब्रुअरी २०१४ मा खामेनीले ओबामालाई एउटा पत्र लेखेका थिए, जसमा कुनै पनि वाचा गरिएको थिएन ।

ट्रम्पले जुन १३, २०१९ मा खामेनीलाई पत्र लेखेका थिए । यो पत्र पुर्‍याउन पूर्वजापानी प्रधानमन्त्री शिन्जो आबे आफैं इरान गएका थिए । यस बैठकमा पनि खामेनीले अमेरिकासँग वार्ता गर्न अस्वीकार गरेका थिए ।

अब यस वर्ष २०२५ मा ट्रम्पको पत्र यस्तो समयमा आएको छ, जब इजरायल र अमेरिका दुवैले इरानलाई कहिल्यै पनि आणविक हतियार प्राप्त गर्न नदिने चेतावनी दिएका छन् । यसले सैन्य द्वन्द्वको सम्भावना बढाएको छ ।

-बीबीसीको सहयोगमा