द्वन्द्वको बीच कहाँ छ लेबनानी सेना ?

काठमाडौं । इजरायल र हिजबुल्लाहबीचको वर्तमान द्वन्द्व झण्डै चार दशकदेखि एकअर्काको सामना गर्दै आएका दुई शत्रुहरूबीचको लडाइँ हो ।

इजरायलले छिमेकी लेबनानबाट हिजबुल्लाहको खतरा हटाउन प्रतिबद्ध रहेको बताएको छ । उही समयमा हिजबुल्लाहले पनि इजरायली लक्ष्यहरूमा आक्रमण जारी राखेको छ ।

पछिल्लो ११ महिनादेखि दुवै पक्षबाट हुने दैनिक आक्रमणले यो तनावलाई थप बढाएको छ । अब इजरायल लेबनानविरुद्ध सन् २००६ पछि पहिलो पटक भूमिगत कारबाही गरिरहेको छ ।

लेबनानसँग ८० हजार सक्रिय सेना छ भने ३० हजार रिजर्भ छन् । सन् २०२४ को रक्षा बजेट २४३ मिलियन डलर रहेको ग्लोबल फायरपावरले जनाएको छ ।

द्वन्द्वको समयमा लेबनानी सेना कहाँ छन् भनेर सबैमा जिज्ञासा बढेको छ । यस्तो द्वन्द्वले सम्पूर्ण क्षेत्रमा कस्तो प्रभाव पार्न सक्छ भन्ने थाह पाएर तनाव बढ्न नदिन लेबनानी सेनाले के गर्‍यो ?

लेबनानको सुरक्षा कसले गर्छ ?

इजरायल र हिजबुल्लाह बीचको द्वन्द्वबाट लेबनानी सेना पूर्ण रूपमा गायब भएको देखिन्छ । बरु, अमेरिका, बेलायत र अन्य देशहरूले ‘आतंकवादी संगठन’ घोषित गरेको हिजबुल्लाह केन्द्रमा आएको छ ।

सैद्धान्तिक रूपमा सेनाले शत्रु देशसँग लड्नुपर्छ र इजरायल औपचारिक रूपमा लेबनानको शत्रु हो । तर, लेबनानी सेनासँग यस्तो द्वन्द्वको सामना गर्न आवश्यक हतियार र उपकरणको अभाव छ ।

यसको विपरित इजरायली सेना आधुनिक हतियारले सुसज्जित छ । आर्थिक सहयोग, अत्याधुनिक हतियार । इजरायललाई पश्चिमी शक्तिहरूबाट हरेक किसिमको सहयोग मिलिरहेको छ ।

यसबाहेक उच्च पदमा बसेका धेरै पूर्व अधिकारीका केही टिप्पणीहरूले पनि इजरायलका लागि खतरा हुन सक्ने यस्ता हतियार नराख्न अमेरिकाले कुनै पनि देशलाई दबाब दिन्छ भन्ने आभास सिर्जना गरेको छ ।

लेबनानी सेना गहिरो आर्थिक संकटमा डुबेको थियो तर, सन् २०२० मा बेरुतको मल गोदाममा विस्फोट हुँदा चीजहरूले नराम्रो मोड लियो । लेबनानी सेनाका कर्मचारीहरू आर्थिक अभावका कारण प्रभावित भएका छन् र सेनाले इन्धनजस्ता आधारभूत आवश्यकताका लागि पनि संघर्ष गर्नुपरेको छ ।

लेबनानी सेनालाई अमेरिकी सहयोग

कुरा जटिल छ । किनभने अमेरिका, जसलाई हिजबुल्लाहले आफ्नो सबैभन्दा ठूलो शत्रु मान्दछ, लेबनानी सेनाको भने सबैभन्दा ठूलो धनदाता हो ।

केही समयका लागि अमेरिकाले लेबनानी सेनाका कर्मचारीहरूलाई न्यून तलब प्रदान गर्ने गर्दथ्यो ।

तर, अब अमेरिकी सहयोग केही विशिष्ट व्यक्तिहरूलाई सवारी साधन, उपकरण र हतियार उपलब्ध गराउनमा मात्र सीमित छ । यो इजरायलले अमेरिकाबाट पाएको सहयोगको तुलना हुन सक्दैन ।

यसैबीच केही विश्लेषकहरूले इजरायलविरुद्ध लेबनानी सेनाको प्रभावहीनतालाई यस क्षेत्रका अन्य सेनाहरूसँग बराबरी गर्छन् ।

लेबनानमा संयुक्त राष्ट्रको अन्तरिम बलमा लेबनानी सरकारको संयोजकको रूपमा काम गरेका जनरल मुनिर शाहदे भन्छन्, ”लेबनानी सेना र कुनै पनि अरब देशको सेनासँग इजरायली शत्रुसँग सामना गर्ने क्षमता छैन ।”

लेबनानी सेनाका एक सेवानिवृत्त जनरल खलिल एल हेलो भन्छन्, ”लेबनानी सेनाको भूमिका आन्तरिक स्थायित्व कायम गर्नु हो, किनकि आज लेबनानको आन्तरिक अवस्था नाजुक छ । करिब आधा मिलियन लेबनानी हिजबुल्लाह समर्थकहरू हिजबुल्लाह भएको क्षेत्रमा विस्थापित भएका छन् । यदि त्यहाँ प्रतिद्वन्द्वीहरू छन् भने यो निश्चित रूपमा बढ्दो तनावको विषय हो, जुन भविष्यमा अशान्ति वा गृहयुद्धमा परिणत हुन सक्छ ।”

इजरायली हवाई हमलामा हिजबुल्लाह नेता हसन नसरल्लाह मारिएपछि लेबनानी सेनाले ‘संवेदनशील’ मानिने धेरै क्षेत्रमा भारी फौज तैनाथ गरेको छ ।

यी देशका विभिन्न समूहबीच तनावको सम्भावना बढी हुने ठाउँ हुन्। लेबनानी सेनाले पनि गत आइतबार एक विज्ञप्ति जारी गर्दै नागरिकहरूलाई राष्ट्रिय एकता कायम राख्न अपील गरेको थियो । उनले देशमा शान्ति कायम गर्न सेनाले निरन्तर प्रयास गरिरहेको बताए ।

के लेबनानी सेना इजरायलसँग लडिरहेको छ ?

त्यसोभए के लेबनानी सेनाको वर्तमान द्वन्द्वमा कुनै भूमिका छ ? प्रभावकारी रूपमा छैन ।

सेनाले भर्खरै घोषणा गर्‍यो कि मोटरसाइकललाई इजरायली ड्रोनले ठक्कर दिएको थियो र आक्रमणमा एक लेबनानी सैनिकको मृत्यु भएको थियो । यसबाहेक भविष्यमा युद्धविराम भएमा दक्षिणी क्षेत्रमा ठूलो मात्रामा सेना तैनाथ हुने सम्भावना बढेको छ ।

लेबनानी प्रधानमन्त्रीले पनि हालै यस्तो संकेत गरेका थिए । तर, यी सबैका आ–आफ्नै चुनौती पनि हुनेछन् । यसका लागि थप सिपाही चाहिन्छ र त्यसका लागि धेरै पैसा चाहिन्छ । लेबनानी सेनासँग यो पैसा छैन ।