मुम्बईमा दुई दशकपछि ‘डन’ आतंक फर्कियो, यस्तो छ लरेन्स बिश्नोईको विगत

काठमाडौं । मुम्बईमा एनसीपी नेता बाबा सिद्दिकीको हत्या घटनाको जिम्मा लरेन्स बिश्नोई गिरोहले लिएपछि अहिले यसको चर्चामा छ । बाबा सिद्दिकीलाई बलिउड अभिनेता सलमान खानको नजिकको साथी मानिन्थ्यो र सलमान विगत ६ वर्षदेखि लरेन्स ग्याङको निशानामा छन् ।

लरेन्स गिरोहलाई डी कम्पनीसँग तुलना गरिएको छ । राष्ट्रिय अनुसन्धान एजेन्सी (एनआईए)ले पनि लरेन्सले दाउद इब्राहिमको ‘डी कम्पनी’ जस्तै बिश्नोई गिरोह स्थापना गरेको स्वीकार गरेको छ ।

बिश्नोई गिरोह दिल्ली र आसपासमा सक्रिय थियो । मुम्बईमा विगत दुई दशकको मौनतापछि यो नयाँ गिरोहको प्रवेशले सरकार र प्रशासनबीच तनाव बढाएको छ ।

कुनै समय हाजी मस्तान मुम्बईमा गिरोहका प्रमुख थिए । उनलाई मुम्बई अन्डरवर्ल्डको पहिलो डन मानिन्थो । सन् १९५० देखि १९७० सम्म मुम्बईमा यो गिरोहको निकै प्रभाव थियो ।

त्यसपछि करिम लाला गिरोहले अन्डरवर्ल्डमा जरा गाडेको थियो । दाउद इब्राहिम जस्ता डन पनि हाजी मस्तान गिरोहबाट बाहिर आए र मुम्बईमा आतंक फैलाए । अहिले लरेन्स बिश्नोई गिरोहको प्रवेशले मुम्बईको शान्तिलाई खलबलाएको छ ।

दुई दशकको मौनता र मुम्बईमा बिश्नोई गिरोहको प्रवेश

अन्डरवर्ल्डको चंगुलबाट मुक्त भएपछि विगत दुई दशकदेखि देशको आर्थिक राजधानी मुम्बईमा सापेक्षिक शान्ति थियो । प्रहरीको राजनीतिक इच्छाशक्ति र सक्रियताका कारण यहाँ उपस्थित सबै गिरोह सखाप भयो ।

बाँचेका सबै दुबई लगायत अन्य देशमा गएर बसे । डन दाउद इब्राहिमले दुबईमा बसेर लामो समयसम्म डी कम्पनी सञ्चालन गरे तर, पछि यसको जरा पनि काटियो । तर, अहिले बिश्नोई गिरोह मुम्बईमा प्रवेश गरेको छ ।

उत्तर भारतको दिल्ली, एनसीआर, हरियाणा, राजस्थान र पञ्जाबमा आतंक मच्चाएपछि बिश्नोई गिरोहले बाबा सिद्दिकीको हत्या गरेर जुन आतंक मच्चाएको थियो, त्यो ८०–९० को दशकमा अन्डरवर्ल्ड गिरोहले सिर्जना गरेको आतंक जस्तै थियो ।

त्यसबेला दाउद इब्राहिम, छोटा शकील, अबु सलेम र छोटा राजन जस्ता डनहरूले आफ्नो गिरोहलाई यस्तै तरिकाले सञ्चालन गर्थे । अरूण गवली, हाजी मस्तान, करीम लाला, समीर ठक्कर, रवि पुजारी र मात्या गिरोह पनि स्थानीय तहमा सक्रिय थिए ।

बिश्नोई गिरोह भारतमा सबैभन्दा कुख्यात

अहिले भारतभर लरेन्स बिश्नोई गिरोहको नाम निकै चर्चित छ । ग्याङ्गस्टर लरेन्स बिश्नोई जेलमा बसेर आफ्नो पूरै गिरोह सञ्चालन गरिरहेका छन् । उनका साथी गोल्डी बरार, सम्पत नेहरा, अनमोल बिश्नोई र रोहित गोदारा क्यानडामा बसेर भारतमा आपराधिक गतिविधि गरिरहेका छन् ।

उनका साथी गोल्डी बरार, सम्पत नेहरा, अनमोल बिश्नोई र रोहित गोदारा क्यानडामा बसेर भारतमा आपराधिक गतिविधि गरिरहेका छन् । जसमध्ये जबरजस्ती असुली, सुपारी हत्या, टारगेट किलिंग, लागुऔषध ओसारपसार र फिरौती जस्ता अपराध प्रमुख छन् । उनीहरूको भारत विरोधी खालिस्तानी आतंकवादी र उनीहरूका संगठनहरूसँग पनि सम्बन्ध रहेको छ ।

को हुन् लरेन्स बिश्नोई ?

‘जब म पहिलो पटक जेल गएँ, म विद्यार्थी थिएँ । पछि जेलभित्रै ‘गुन्डा’ भएँ । हाम्रा दाजुभाइको हत्या भयो, हामीले त्यसको जवाफ मात्रै दिएका थियौं । मान्छे जस्तो बन्यो, त्यो उसको वातावरणमा भर पर्छ ।’ ग्याङ्स्टर लरेन्स बिश्नोईले जेलबाट एक निजी टेलिभिजन च्यानललाई दिएको अन्तर्वार्तामा यस्तो बताएका हुन् ।

लरेन्सविरुद्ध करिब ५० आपराधिक मुद्दा दर्ता छन् । प्रहरीका अनुसार अधिकांश घटना लरेन्सले जेलभित्रैबाट गराएको हो ।

उनीमाथि चर्चित पञ्जाबी गायक सिद्धु मूसेवालाको हत्याको षड्यन्त्र गरेको आरोप पनि लागेको छ।

टेलिभिजन च्यानलले यो अन्तर्वार्ता जेलभित्रैबाट लरेन्स बिश्नोईले दिएको दाबी गरेको थियो । तर, पञ्जाब प्रहरीले यो अन्तर्वार्ता न त भटिंडा जेलको हो न त पञ्जाबको अन्य कुनै जेलको भएको बताएको छ ।

यसै क्रममा राजस्थान प्रहरीले पनि बिश्नोईको यो अन्तर्वार्ता राज्यको कुनै जेलबाट नलिइएको बताएको थियो ।

३३ वर्षीय लरेन्स बिश्नोईमाथि हत्या, चोरी-डकैती र एक व्यक्तिमाथि जानीजानी आक्रमणको धेरै आरोपहरू छन् । यी मामिलाहरू पञ्जाब, दिल्ली र राजस्थानमा दर्ता भएका छन् ।

लोरेश बिश्नोईका वकिल विशाल चोपडाले बीबीसी पत्रकार सुचित्रा मोहन्तीलाई भनेका थिए, ‘मेरो ग्राहक निर्दोष छन्, उसले कुनै अपराध गरेको छैन ।’

विद्यार्थी जीवनमै राजनीतिमा प्रवेश

जुलाई २०२४ मा वरिष्ठ पत्रकार सञ्जीव चौहानले बीबीसी हिन्दीका लागि एउटा लेखमा लरेन्स बिश्नोईको बारेमा मिडिया रिपोर्टमा उपलब्ध जानकारी अनुसार कतिपय ठाउँमा उनको जन्म मिति २२ फेब्रुअरी १९९२ रहेको बताएका थिए ।

यद्यपि केही ठाउँमा यो फेब्रुअरी १२, १९९३ हो । यसको मतलब यो समय लरेन्सको उमेर ३१-३२ वर्ष हो ।

पञ्जाबको फाजिल्काको धत्तरानवाली गाउँमा जन्मिएका बिश्नोई परिवारका केटा लरेन्सको नाम पनि चासोको विषय बनेको छ ।

प्रहरी रेकर्ड अनुसार लरेन्स बिश्नोईको वास्तविक नाम सतविंदर सिंह हो । यद्यपि, धेरै मिडिया रिपोर्टहरूमा यो दावी गरिएको छ कि उनी बाल्यकालमा धेरै निष्पक्ष थिए । उनको परिवारले उनलाई स्नेहले लरेन्स भनेर बोलाउन थाले, जुन पछि उनको वास्तविक नाम भन्दा बढी प्रसिद्ध भयो ।

लरेन्सको बाल्यकाल

लरेन्स बिश्नोईका बुबा लविन्दर सिंह हरियाणा पुलिसमा सिपाही थिए । उनले सन् १९९२ मा जागिर सुरु गरेपनि पाँच वर्षपछि स्वैच्छिक अवकांश लिएर खेती गर्न थाले ।

लरेन्सले पञ्जाबको अबोहरबाट १२ कक्षा पढेका थिए र थप अध्ययनका लागि २०१० मा चण्डीगढ पुगेका थिए ।

सन् २०११ मा उनले चण्डीगढको डीएभी कलेजमा भर्ना भए । यहीँबाट उनी विद्यार्थी राजनीतिमा पनि प्रवेश गरे ।

लरेन्स डिएभी कलेजमा भर्ना भए । बिस्तारै उनले विद्यार्थी राजनीतिमा चासो लिन थाले र यहीँ गोल्डी बरारसँग मित्रता भयो ।

विदेशबाट लरेन्स बिश्नोई गिरोहका लागि काम गर्ने र एक हिसाबले गिरोहको व्यवस्थापन गर्ने सोही गोल्डी ब्रार रहेको बताइएको छ । लरेन्स आफैंले २०११-२०१२ मा पञ्जाब विश्वविद्यालय विद्यार्थी संगठन (SOPU) गठन गरे र यसको नेता बने ।

लरेन्स पञ्जाब, हरियाणा र राजस्थानका धेरै भागहरूमा बसोबास गर्ने बिश्नोई समुदायका हुन् । लरेन्स बिश्नोईको विद्यार्थीकालमा स्कूल र कलेजमा साथमा रहेका अन्य विद्यार्थीहरूले आफूलाई पञ्जाबी, बागरी र हरियाणवी भाषाहरू जान्ने बताउँछन् ।

लरेन्सविरुद्ध मुद्दा

लरेन्स बिश्नोईको विद्यार्थी जीवनको अन्त्यमा हत्याको प्रयासमा संलग्न भएको आरोपमा पहिलो मुद्दा दर्ता भएको थियो । यो घटना सन् २०११-२०१२ को हो ।

त्यसपछि विद्यार्थी राजनीतिमा पराजय भोगेपछि आक्रोशित लरेन्सका सहकर्मी विद्यार्थी नेतामाथि गोली प्रहार गरे । उक्त घटनापछि दर्ता भएको मुद्दामा प्रहरी एफआईआरमा पहिलो पटक लरेन्सको नाम उल्लेख गरिएको थियो ।

लरेन्स बिश्नोईलाई सन् २०१४ मा राजस्थानमा पहिलो पटक पक्राउ गरी भरतपुर जेल पठाइएको थियो । उनलाई उत्पादनका लागि मोहाली (पञ्जाब) लैजाँदै गर्दा प्रहरी हिरासतबाट भागेका थिए ।

उनी सन् २०१६ मा पुनः पक्राउ परेका थिए । सन् २०२१ मा उनलाई संगठित र अन्डरवर्ल्ड अपराधको संसारबाट रोक्न मकोका (महाराष्ट्र कन्ट्रोल अफ अर्गनाइज्ड क्राइम एक्ट) को मुद्दामा सुरक्षाको कारणले तिहाड जेलमा ल्याइएको थियो।

तिहार ल्याउनुअघि उनलाई पञ्जाबको भटिंडा जेलमा राखिएको थियो ।

सन् २०२२ मा, पञ्जाब प्रहरीले उनलाई (जेलबाटै) सिद्धु मूसेवाला हत्या प्रकरणमा पक्राउ गर्यो।

पञ्जाब प्रहरीले लरेन्स ‘ए’ श्रेणीको ग्याङ्गस्टर भएको बताएको छ । यस श्रेणीको अर्थ यस्तो अपराधी धेरै गम्भीर अपराधमा संलग्न छ भन्ने बुझिन्छ ।

सिद्धु मूसेवालाको हत्या भएको केही दिनपछि सलमान खानलाई ज्यान मार्ने धम्की आएको थियो ।

सन् २०२२ मा गुजरात एन्टी टेररिस्ट स्क्वाडले लरेन्स बिश्नोईलाई लागूऔषध तस्करी मुद्दामा नाम दिएको थियो। यो मामला कच्छमा पाकिस्तानी जहाजबाट लागुऔषधको ठूलो खेप जफतसँग सम्बन्धित थियो ।

प्रहरीले उक्त खेपमा लरेन्सको हात रहेको आशंका गरेको थियो । त्यसपछि गुजरात प्रहरीले लरेन्सलाई दिल्लीको जेलबाट निकालेर २३ अगस्ट २०२३ मा गुजरातको साबरमती जेलमा लगेको थियो ।

त्यसयता उनी साबरमती कारागारमा छन् । यहाँ यो उल्लेख गर्न महत्त्वपूर्ण छ कि अगस्ट ३०, २०२३ मा केन्द्रीय गृह मन्त्रालयले लरेन्स बिश्नोईलाई कुनै पनि हालतमा एक वर्षको लागि साबरमती जेलबाट बाहिर ल्याउन नसकिने गरी सीआरपीसीको धारा २६८(१) लगाएको थियो ।

यही कारण अहिले विभिन्न अदालतमा विचाराधीन मुद्दामा उनको हाजिरी भिडियो कन्फरेन्सबाट हुने गरेको छ ।

लरेन्स बिश्नोईमाथि हत्या, डकैती र आक्रमणलगायत अन्य धेरै आरोपहरू छन् ।

उनीविरुद्ध पञ्जाब, दिल्ली र राजस्थानमा दर्जनौं मुद्दा दर्ता छन् तर प्रहरीका अनुसार लरेन्सलाई चारवटा मुद्दामा दोषी ठहर गरिएको छ ।

लरेन्स बिश्नोईविरुद्ध हाल २२ मुद्दा विचाराधीन छन् भने उनीविरुद्ध ७ वटा मुद्दामा अनुसन्धान भइरहेको छ ।

लरेन्स गिरोह

छवि क्याप्शन,गत वर्ष डिसेम्बर ८ मा, दिल्ली पुलिस अपराध शाखाले पञ्जाबका पूर्व विधायकको दिल्लीको घरबाट गोल्डी ब्रार-लरेन्स बिश्नोई गिरोहका दुई शूटरहरूलाई पक्राउ गरेको थियो ।

बिश्नोईको गिरोहमा करिब ७ सय सदस्य रहेको बताइएको छ । यो गिरोह आज क्यानडाबाट सञ्चालित भएको र यसको नेताको नाम गोल्डी बरार रहेको आरोप छ ।

सिद्धु मूसेवाला हत्याका मुख्य योजनाकार गोल्डी बरारसँगै अन्य कैयौं मुद्दामा प्रहरीले खोजी गरिरहेको छ ।

पञ्जाब प्रहरीका अनुसार उनी सिद्धु मूसेवालाको हत्यामा जिम्मेवार छन्।

लरेन्स बिश्नोईको गिरोहमा पञ्जाब, हरियाणा र राजस्थानका मानिसहरु रहेको बताइएको छ । यो गिरोह तीन प्रदेशमा सक्रिय छ ।

एक टेलिभिजन च्यानललाई दिएको अन्तर्वार्तामा लरेन्स बिश्नोईले आफ्नो गिरोहको बारेमा भनेका छन्, ‘यो गिरोह होइन । यो उस्तै पीडा भएका मानिसहरूको समूह हो ।’

सामान्यतया अपराधी अपराध गरेपछि प्रहरी र कानुनबाट लुकेर बस्छन् । लरेन्स बिश्नोई र उनको गिरोह यस्तो छ कि कुनै पनि ठूला घटना भएपछि त्यसको जिम्मेवारी आफैँ लिन्छ ।

देशका विभिन्न राज्यमा लरेन्सको सनसनीपूर्ण अपराधका बारेमा कुरा गर्दा पञ्जाबी गायक सिद्धु मूसेवालाको हत्या प्रकरण र गत वर्ष जयपुरमा कर्णी सेनाका अध्यक्ष सुखदेव सिंह गोगामेडीको हत्याका घटनाहरू चर्चामा आएका छन् ।

–एजेन्सीको सहयोगमा