लस एन्जलसमा आगो नियन्त्रण गर्न प्रयोग भइरहेको गुलाबी तरल के हो ?

काठमाडौं । लस एन्जलसको जङ्गलमा लागेको आगलागीमा परी मृत्यु हुनेको सङ्ख्या २४ पुगेको छ ।

आगलागीका कारण हालसम्म अर्बौंको धनमाल क्षति भएको छ । आइतबार आगलागीका कारण करिब २ खर्ब ५० अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको आर्थिक क्षति भएको मौसम अनुगमन गर्ने निजी कम्पनीले अनुमान गरेको छ ।

यो आगलागी नियन्त्रणका लागि दमकलले निरन्तर प्रयास गरिरहेको र धेरै ठाउँमा अझै पनि प्रयास जारी छ ।

यसबीच आगोलाई नियन्त्रण गर्न धेरै विमानहरूले गुलाबी रङ्गको तरल पदार्थ फ्याँकिरहेको देखिन्छ ।

वास्तवमा यो एक अग्निरोधक हो, अर्थात् एक पदार्थ, जसले आगो वा जल्ने प्रक्रियालाई सुस्त बनाउँछ ।

यो गुलाबी पदार्थ पानी, लवण (रसायन) र मलको मिश्रण हो । यसमा मूलतः अमोनियम फास्फेट मिसाइएको हुन्छ ।

आगो लाग्न अक्सिजन चाहिन्छ र यो रसायनिक मिश्रणले आगोमा उपलब्ध अक्सिजनलाई रोक्छ । ताकि यो छिट्टै फैलिन नसकोस् ।

अङ्ग्रेजी अखबार इन्डियन एक्सप्रेसमा प्रकाशित समाचारअनुसार यो अमोनियम पोलिफोस्फेट जस्ता लवण (रसायन)बाट बनेको हुन्छ, जुन पानीजस्तै सजिलै वाष्पीकरण हुँदैन तर सतहमा लामो समयसम्म रहन्छ ।

यस कारण सतहमा अक्सिजन आपूर्ति हुँदैन र आगोको ज्वाला सुस्त हुन्छ । यसरी यो तरल पदार्थले आगो फैलिनबाट रोक्छ ।

आगो निभाउन प्रयोग हुने यो केमिकललाई गुलाबी रङ्ग बनाउनुको कारण भने अग्नि नियन्त्रकलाई यो कहाँ प्रयोग भएको छ जानकारी होस् भनेर हो ।

यसबाहेक यो रङ्गले आगलागीबाट प्रभावित क्षेत्रलाई पनि स्पष्ट रूपमा देखाउँछ । यसले मानिसहरूलाई थाहा दिन्छ कि कुन क्षेत्र आगोबाट प्रभावित छ ।

आगो नियन्त्रण गर्ने यो प्रविधि पनि विवादमा परेको छ किनभने यो रसायनले मानिस र वातावरणमा पार्ने असरबारे चिन्ता बढेको छ ।

आगो कति भयानक छ?

बिहीबारको अंग्रेजी अखबार न्यूओर्क टाइम्सको रिपोर्टकाअनुसार अमेरिकी वन सेवाले आगलागी नियन्त्रणका लागि त्यस्ता नौवटा ठूला विमान र २० वटा पानी छर्कने हेलिकोप्टर परिचालन गरेको जनाएको छ ।

अमेरिकाको लस एन्जलसका अग्निनियन्त्रकहरूबाट प्राप्त आधिकारिक जानकारी अनुसार तीन ठाउँमा अझै आगो निभाउने काम भइरहेको छ ।

कम्तीमा ६ स्थानमा आगलागी भएको थियो भने केही स्थानमा आगो नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन ।

उही समयमा, ईटन र हर्स्टको ठूलो भाग अझै आगोमा छ । आइतबार साँझ अग्निनियन्त्रकहरूले केनेथमा लागेको आगो शतप्रतिशत नियन्त्रणमा आएको जानकारी दिए ।

हजारौं एकड क्षेत्रफलमा फैलिएको यो आगलागीका कारण लाखौं मानिसहरु क्षेत्र छाडेर सुरक्षित स्थानमा जान बाध्य भएका छन् ।

यो आगलागीले यहाँ हजारौं घर र लाखौं सवारीसाधन जलेको छ । यस आगलागीमा जसका घर जलेर नष्ट भएका छन्, त्यसमा धेरै सेलिब्रेटीहरू पनि छन् भने आम मानिस पनि छन् ।

लस एन्जलसको हलिउड हिल्स क्षेत्रमा हजारौं भवन ध्वस्त भएका छन् । यसमा प्रतिष्ठित सनसेट बुलेभार्डमा अवस्थित घरहरू, विद्यालयहरू र व्यावसायिक भवनहरू समावेश छन् ।

आगो फैलनुको कारण के हो ?

स्थानीय अधिकारीहरूले लस एन्जलसमा आगलागीको कारण तीव्र हावा र सुख्खा मौसमलाई औंल्याएका छन् । जसका कारण रुख र बिरुवाहरु सुक्यो र आगो फैलिन सहज भयो ।

तर, तीव्र हावा र पानीको अभावले अहिले आगलागी भइरहेको छ ।

यो आगलागी फैलनुको प्रमुख कारण जमिनबाट तटीय क्षेत्रमा बग्ने ‘सान्ता आना’ हावा हो । १०० किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा चल्ने यी हावाले आगलागी भएको अनुमान गरिएको छ ।

सान्ता आना हावाहरू पूर्व वा उत्तर-पूर्व दिशाबाट अमेरिकी तटतिर बग्छ । यी हावाहरू वर्षमा धेरै पटक चल्छन् ।

जलवायु परिवर्तनले परिस्थिति बदलिरहेको विज्ञहरू बताउँछन् । जसका कारण आगलागीको सम्भावना लगातार बढिरहेको छ ।

अमेरिकी सरकारले गरेको अनुसन्धानले पश्चिमी अमेरिकाको जङ्गलमा लागेको ठूलो आगलागी जलवायु परिवर्तनसँग सम्बन्धित रहेको स्पष्ट रूपमा बताउँछ ।

हरेक मिनेट पाँच फुटबल मैदान बराबरको क्षेत्र नष्ट, यी हुन् आगो लाग्नुका तीन कारण