अमेरिकाले गाजा कब्जा गर्ला ?

काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूलाई सँगै राखेर पत्रकार सम्मेलन गरे, जसमा उनले गाजालाई नियन्त्रण लिनको लागि एक आश्चर्यजनक प्रस्ताव राखे ।

उनले भने, “प्यालेस्टिनीहरू गाजा फर्कन चाहन्छन् किनभने उनीहरूसँग कुनै विकल्प छैन ।”

ट्रम्पले गाजालाई सबै कुरा ध्वस्त पारिएको ठाउँको रूपमा वर्णन गरे ।

ट्रम्पले गाजा पुनर्निर्माण नभएसम्म त्यहाँका बासिन्दाहरूलाई अन्यत्र पठाउनुपर्ने प्रस्ताव पनि गरेका छन् । यद्यपि, मध्यपूर्वका देशहरूले ट्रम्पको यो प्रस्तावलाई अस्वीकार गरेका छन् ।

दोस्रो पटक सत्तामा रहेका ट्रम्पको कार्यकालमा अमेरिका भ्रमण गर्ने नेतान्याहू पहिलो विदेशी नेता हुन् ।

संयुक्त राष्ट्र सङ्घका लागि प्यालेस्टिनी राजदूतले आफ्ना जनता गाजामा रहेको आफ्नो घर फर्कन चाहेको बताएका छन् । यसैबीच हमासले ट्रम्पको योजनालाई ‘बेतुका’ भनेको छ ।

ट्रम्पले आफ्नो दोस्रो कार्यकालको राष्ट्रपतिको रूपमा पहिलो विदेशी पाहुना भएकोमा नेतान्याहूलाई धन्यवाद दिँदै आफ्नो भाषण सुरु गरेका थिए ।

ट्रम्पले पूर्व राष्ट्रपति जो बाइडनलाई निशाना बनाउँदै भने, “उनले आफ्नो चार वर्षे कार्यकालमा इजरायलका शत्रुहरूलाई बलियो हुन दिए ।”

केही मिनेटपछि ट्रम्पले भन्न थाले कि गाजामा बसोबास गर्ने १८ लाख मानिसहरूलाई अन्य अरब देशहरूमा पठाइनुपर्छ, ताकि अमेरिकाले गाजाको नियन्त्रण लिन सकोस् र यो ध्वस्त प्यालेस्टिनी क्षेत्रको पुनर्निर्माण गर्न सकोस् ।

ट्रम्पले भने, “अमेरिकाले गाजा पट्टीको नियन्त्रण लिएर, जीवित बमहरू हटाएर, पुनर्निर्माण गरेर र अर्थतन्त्रलाई बढावा दिएर वास्तविक काम गर्न सक्छ ।”

उनले यो पनि भने कि हामी पहिलेको जस्तो अवस्थामा फर्कन सक्दैनौँ, नत्र इतिहास दोहोरिनेछ ।

ट्रम्पलाई सोधिएको थियो कि के १८ लाख प्यालेस्टिनीलाई हटाउने योजनामा भविष्यमा पुनर्वास गर्ने कुनै आधार छ ?

रिपोर्टरले ट्रम्पलाई सोधे, “तपाईं गाजामा को बसिरहेको देख्नुहुन्छ ?”

ट्रम्पले प्रश्नलाई छल्दै भने, “त्यहाँ बस्ने मानिसहरू । संसारका मानिसहरू ।”

जब रिपोर्टरले उनलाई सोधे, “मानिसहरूमा प्यालेस्टिनीहरू पनि समावेश छन् ?”, ट्रम्पले हो भन्ने जवाफ दिए ।

उनले भने, “म प्यारो हुन चाहन्नँ । म महान मानिस बन्न चाहन्नँ, तर यो (गाजा) मध्य पूर्वको सबैभन्दा अद्भूत ठाउँमध्ये एक हुनेछ ।”

ट्रम्पलाई यो पनि सोधिएको थियो कि उनको पछिल्लो अडानको अर्थ उनी इजरायल र प्यालेस्टाइन बीचको विवाद समाधान गर्न ‘दुई राष्ट्र सिद्धान्त’को विरुद्धमा छन् कि छैनन् ?

“यसको दुई राष्ट्र वा एउटा राष्ट्र वा कुनै पनि राष्ट्रसँग कुनै सम्बन्ध छैन,” ट्रम्पले जवाफ दिए ।

उनले गाजा पट्टीलाई नर्कसँग तुलना गर्दै भने, “यहाँका मानिसहरूले कहिल्यै बाँच्ने मौका पाएनन् ।”

रिपोर्टरले राष्ट्रपतिलाई सोधे, “के तपाईं कुनै सार्वभौम क्षेत्र कब्जा गर्ने कुरा गर्दै हुनुहुन्छ ?”

“हो,” ट्रम्पले भने । उनी अमेरिकी नेतृत्वमा लामो समयसम्म यो नियन्त्रणको अभ्यास गर्ने कल्पना गर्छन् ।

“त्यो जग्गाको टुक्राको स्वामित्व पाउनु, यसलाई विकास गर्नु, हजारौँ रोजगारी सिर्जना गर्नु… त्यो साँच्चै शानदार हुनेछ । सबैलाई यो विचार मन पर्छ,” उनले भने ।

मध्यपूर्वमा कस्तो प्रतिक्रिया छ ?

ट्रम्पले गाजालाई त्यस्तो ठाउँ बनाउने पक्षमा रहेको बताएका छन्, जहाँ प्रशस्त रोजगारीका अवसरहरू हुनेछ र जहाँ प्यालेस्टिनीसहित विश्वभरका मानिसहरू आएर बसोबास गर्नेछन् ।

उनी आफ्नो विचारलाई व्यापक समर्थन प्राप्त भएको पनि बताउँछन् । यद्यपि, मध्य पूर्वी क्षेत्रमा त्यस्ता सङ्केतहरू देखिँदैनन् । इजिप्ट, जोर्डन र साउदी अरेबियाले ट्रम्पको योजनाको खुलेआम आलोचना गरेका छन् ।

ट्रम्पले गाजाको नियन्त्रण लिने कुरा गरेपछि साउदी अरेबियाले फेरि एकपटक आफ्नो अडान दोहोर्‍याएको छ कि प्यालेस्टिनी राष्ट्रको गठन बिना इजरायलसँग सम्बन्ध विकास गर्ने छैन ।

नेतान्याहूसँग ट्रम्पको पत्रकार सम्मेलनपछि साउदी अरेबियाको विदेश मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै आफ्नो अडान “दृढ र अटल” रहेको बताएको छ ।

साउदी विदेश मन्त्रालयले यो ‘वार्तायोग्य मुद्दा’ नभएको पनि बताएको छ ।

यद्यपि, ट्रम्पले गाजाको बारेमा १० दिन अघि नै बयान दिन सुरु गरिसकेका थिए । उनले प्यालेस्टिनीहरूलाई गाजाबाट छिमेकी देशहरू इजिप्ट र जोर्डनमा पठाउनुपर्ने बताएका थिए ।

इजिप्ट, जोर्डन, साउदी अरेबिया, संयुक्त अरब इमिरेट्स, कतार, प्यालेस्टिनी प्राधिकरण र अरब लिगले ट्रम्पको योजनालाई अस्वीकार गर्दै संयुक्त विज्ञप्ति जारी गरेका थिए ।

अरब देशहरूले आफ्नो विज्ञप्तिमा यस्ता योजनाहरूले क्षेत्रीय स्थिरतामा खतरा निम्त्याउने र द्वन्द्व बढ्ने जोखिम बढाउने चेतावनी दिएका छन् ।

गाजाका बासिन्दाहरूलाई उनीहरूको घरमा पुनर्वास गर्नुको सट्टा पुनर्वास गर्ने ट्रम्पको भनाइको प्यालेस्टिनी समूह हमासले पनि आलोचना गरेको छ ।

हमासका प्रवक्ता सामी अबु जुहरीले भने, “ट्रम्पको विचार यस क्षेत्रमा अराजकता र तनाव बढाउने माध्यम हो । गाजामा रहेका हाम्रा जनताले यस्ता योजनाहरू पारित हुन दिने छैनन् । आवश्यक कुरा यो देशका जनतामाथिको कब्जा र आक्रमणको अन्त्य हो, उनीहरूको भूमिबाट निष्कासन होइन ।”

यसैबीच संयुक्त राष्ट्र सङ्घका लागि प्यालेस्टिनी प्राधिकरणका राजदूत रियाद मन्सुरले ट्रम्पको योजनाबारे भने, “जसले उनीहरूलाई (प्यालेस्टिनीहरूलाई) खुशी, राम्रो ठाउँमा पठाउन चाहन्छन्, उनीहरूले इजरायल भित्रको आफ्नो मूल घरमा जान दिनुपर्छ ।”

उनले थप भने, “हाम्रो मातृभूमि हाम्रो हो । तिनीहरू गाजाको पुनर्निर्माण गर्न चाहन्छन्, जहाँ फेरि विद्यालय, अस्पताल, आधारभूत सुविधाहरू हुनुपर्छ… किनभने तिनीहरूको यस ठाउँसँग सम्बन्ध छ र तिनीहरू यहाँ बस्न मन पराउँछन् । मलाई लाग्छ नेताहरूले प्यालेस्टिनी जनताको इच्छाको सम्मान गर्नुपर्छ ।”

के भन्छन् विज्ञ ?

ब्रायन काटुलिस मध्य पूर्व संस्थानमा अमेरिकी विदेश नीतिका वरिष्ठ फेलो हुन् । गाजाको नियन्त्रण लिनेबारे ट्रम्पको कुरा केवल आकस्मिक कुराकानी हो र अमेरिकी राष्ट्रपतिसँग यसको लागि वास्तवमा कुनै योजना नभएको उनी बताउँछन् ।

“मलाई लाग्छ उनी (ट्रम्प) केवल बकवास गरिरहेका छन् । यो लगभग निश्चित छ कि यसको पछाडि कुनै योजना छैन,” काटुलिसले  रोयटर्ससँग भने ।

उनले भने, “र यदि कुनै योजना छ भने पनि यो त्यस्तो योजना होइन, जसको मध्य पूर्वको वर्तमान वास्तविकतासँग कुनै सम्बन्ध छ र यो निश्चित रूपमा प्यालेस्टिनीहरू र इजिप्ट-जोर्डन जस्ता छिमेकी देशहरूसँग परामर्श बिना नै तयार गरिएको हो ।”

काटुलिस भन्छन्, “ट्रम्प उत्तेजक बयान दिएर सबैको ध्यान आकर्षित गर्न चाहन्छन् र आफ्नो पहिलो कार्यकालमा पनि यस्ता बयान दिँदै आएका थिए ।”

बीबीसीका कूटनीतिक संवाददाता पल एडम्सले दुई राष्ट्र सिद्धान्तमा ट्रम्पको भनाइलाई उल्लेख गर्दै लेखेका छन्, “उनको दुई राष्ट्र सिद्धान्तसँग कुनै सम्बन्ध छैन ।”

“के उनको भनाइ गम्भीर छ ? ट्रम्पको बारेमा कुरा गर्दा भन्न गाह्रो छ । तर, राष्ट्रपतिको रूपमा आफ्नो पहिलो कार्यकालमा पनि उनले मध्यपूर्वप्रति अमेरिकाको दशकौं पुरानो नीतिलाई उल्ट्याएका थिए । र अब उनी सम्भवतः फेरि त्यही गर्न गइरहेका छन् ।” उनले भने ।

अमेरिकी विदेश मन्त्रालयसँग सम्बन्धित मामिलाहरूमा रिपोर्ट गर्ने बीबीसी संवाददाता टम बेटम्यानको विश्वास छ कि ट्रम्प गाजाको बारेमा आफूले गरेको प्रस्तावप्रति गम्भीर देखिन्छन् ।

बेटम्यान लेख्छन्, “जब अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले दश दिनअघि गाजालाई ध्वस्त ठाउँ भन्न थाले र यसलाई सफा गर्ने कुरा गरे, उनको कुरा कति टाढा जान्छ भन्ने कुरा स्पष्ट थिएन । तर, इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूको अमेरिका भ्रमणको क्रममा ट्रम्पले भनेको कुराले उनी आफ्नो प्रस्तावप्रति धेरै गम्भीर छन् भन्ने कुरा स्पष्ट पारेको छ ।”

उनी भन्छन्, “ट्रम्पको प्रस्ताव “इजरायली-प्यालेस्टिनी द्वन्द्वको इतिहासमा अमेरिकाको स्थापित अडानमा सबैभन्दा ठूलो परिवर्तन हुनेछ । यसले अन्तर्राष्ट्रिय कानुनहरूलाई पनि बेवास्ता गर्दछ ।”

टम बेटम्यानकाअनुसार यो घोषणाले गाजामा बस्ने आम जनतामा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने कुराले पनि अर्थ राख्छ । यसले इजरायल र हमासबीच हाल जारी युद्धविरामलाई पनि असर गर्न सक्छ र बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने प्रक्रियालाई जटिल बनाउन सक्छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय कानुनअन्तर्गत एक ठाउँको जनसङ्ख्यालाई जबरजस्ती स्थानान्तरण गर्न निषेध गरिएको छ ।

–बीबीसीबाट