लेबनानबाट इजरायली सेना फिर्ता हुने समयसीमा समाप्त

काठमाडौं । इजरायलले पाँचवटा रणनीतिक स्थानमा रहने योजना बनाएको केही घन्टापछि हिजबुल्लाहसँगको युद्धविराम सम्झौताअन्तर्गत दक्षिण लेबनानबाट सबै इजरायली सैनिकहरू बाहिर निस्कनुपर्ने समयसीमा मङ्गलबार समाप्त भएको छ ।

लेबनानी सुरक्षा अधिकारीका अनुसार इजरायली सैनिकहरूले सोमबारदेखि केही सीमावर्ती गाउँबाट फिर्ता हुन थालेका थिए, तर उनीहरू प्रमुख क्षेत्रहरूमा रहने दृष्टिकोण देखिन्थ्यो ।

“लेबनानी सेना अघि बढ्दै गर्दा इजरायली बलहरूले मैस अल-जबाल र ब्लिदा सहित सीमावर्ती गाउँहरूबाट फिर्ता हुन थालेका छन्,” संवेदनशील मामिलाहरूबारे छलफल गर्न नाम नछाप्न अनुरोध गर्दै ती अधिकारीले भने ।

हिजबुल्लाहको गढ मानिने दक्षिण र पूर्वी लेबनान तथा दक्षिण बेरुतमा दुई महिनाको पूर्ण युद्ध र गाजा द्वन्द्वका कारण हिजबुल्लाहले सुरु गरेको एक वर्षको सीमा पार गतिविधिहरूका कारण भारी विनाश भएको थियो ।

अधिकारीहरूका अनुसार पुनर्निर्माण लागत चार खर्ब १० अर्ब डलरभन्दा बढी पुग्नसक्ने अनुमान छ भने संयुक्त राष्ट्रसङ्घको आँकडाअनुसार एक लाखभन्दा बढी मानिस अझै आन्तरिक रूपमा विस्थापित छन् ।

विनाशका बाबजुद हजारौँले नोभेम्बर २७ को युद्धविरामदेखि घर फर्कन, उनीहरूको सम्पत्तिको निरीक्षण गर्न र केही अवस्थामा भग्नावशेषमुनि मृतकहरूको खोजी गर्न उत्सुकतापूर्वक पर्खिरहेका छन् ।

“मेरो घरको अगाडि, मेरो गुलाबको नजिकै बसेर बिहानको कफी पिउन मैले धेरै याद गरेकी छु,” डेढ वर्षभन्दा बढी विस्थापनपछि आफ्नो सीमावर्ती गाउँ फर्कने योजना बनाइरहेकी ६० वर्षकी फातिमा सुकेरले भनिन्, “मैले मैस अल-जबलका सबै कुरा याद गर्छु, म मेरा छिमेकीहरूलाई याद गर्छु । हामी अलग भएका थियौँ र उनीहरू कहाँ गए मलाई थाहा छैन ।”

मैस अल-जबलको नगरपालिकासहित धेरै सीमावर्ती सहर र गाउँहरूले विस्थापित बासिन्दाहरूलाई उनीहरूको ‘सुरक्षित’ फिर्ती सुनिश्चित गर्न त्यहाँ फर्कनुअघि लेबनानी सेना तैनाथ गर्न पर्खन आह्वान गरेका छन् ।

लेबनानी टेलिभिजन च्यानल एलबीसीआईले मङ्गलबार देशको सेना मैस अल-जबल, ब्लिडा, यारौन, मारौन र महबिबमा रातारात सरेको रिपोर्ट गरेको छ ।

हराएका युवाहरू

वासिङ्टन र पेरिसको मध्यस्थतामा भएको युद्धविरामअन्तर्गत इजरायली सेना ६० दिनको अवधिमा फिर्ता हुँदै गर्दा लेबनानको सेना संयुक्त राष्ट्र शान्ति सैनिकहरूसँग तैनाथ हुनुपर्ने थियो । यो अवधि फेब्रुअरी १८ सम्म विस्तार गरिएको थियो ।

हिजबुल्लाहले सीमाबाट करिब ३० किलोमिटर टाढा रहेको लिटानी नदीको उत्तरतिर फर्किने र त्यहाँ बाँकी रहेको सैन्य पूर्वाधारहरू विघटन पार्ने थियो ।

समयसीमाभन्दा केही घन्टाअघि इजरायली सेनाले सोमबार ‘हाम्रा बासिन्दाहरूको रक्षा गर्न र त्यहाँ कुनै तत्काल खतरा छैन भनेर सुनिश्चित गर्न’ का लागि साझा सिमानाको लम्बाइमा अस्थायी रूपमा ‘पाँच रणनीतिक बिन्दुमा’ रहने बताएको छ ।

प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले आइतबार इजरायलले युद्धविराम ‘लागू’ गर्न आफूले गर्नुपर्ने सबै कुरा गर्ने बताएका थिए । “हिजबुल्लाहलाई निःशस्त्र बनाउनुपर्छ,” उनले भनिन् ।

लेबनानी अधिकारीहरूले फिर्ता अवधिको कुनै पनि विस्तारलाई अस्वीकार गरेका छन् र सम्झौताका प्रायोजकहरूलाई इजरायललाई हट्न दबाब दिन आग्रह गरेका छन् ।

इजरायली सैनिकहरू अझै पनि दक्षिण-पूर्वी लेबनानका केही गाउँ र सहरहरूमा उपस्थित छन् ।

“हाम्रा घरहरू ध्वस्त भएका छन् र हामीले युवाहरू गुमाएका छौँ भन्ने तथ्यका बावजुद हामी हाम्रो सहरमा जान्छौँ र फेरि खुशी हुनेछौँ,” सुकेरले भनिन् ।

सोमबार मानव अधिकार वाचका रामजी कैसले रामजी कैसले ‘इजरायलले नागरिक घरहरू र पूर्वाधारहरू जानाजानी ध्वस्त पारेको’ भन्दै ‘धेरै बासिन्दा फर्कन असम्भव बनाइरहेको’ बताए ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार सन् २०२३ अक्टोबरमा सीमापार शत्रुताहरू सुरु भएदेखि लेबनानमा चार हजारभन्दा बढी मानिस मारिएका छन् ।

आधिकारिक आँकडामा आधारित एएफपीको तथ्याङ्कअनुसार सीमाको इजरायली पक्षमा सैनिकहरूसहित ७८ जना मारिएका छन् र स्थलगत आक्रमणका क्रममा दक्षिणी लेबनानमा थप ५६ सैनिक मारिएका छन् ।

युद्धविराम सुरु भएयता लगभग ६० जना मारिएको बताइएको छ । तीमध्ये दुई दर्जन प्रारम्भिक फिर्ती समयसीमामा बासिन्दाहरूले सीमावर्ती सहरहरूमा फर्कने प्रयास गर्दा जनवरी २६ मा मारिएका थिए ।

सोमबार साँझ लेबनानको सरकारले हिजबुल्लाहको शस्त्रागारमा हलुका बनाउँदा सन्देशमा राज्यलाई हतियारको एकमात्रवाहक बनाउनुपर्ने बताएको छ ।

समूहलाई कमजोर बनाएको युद्धको अन्त्यपछि इरान समर्थित समूहको निःशस्त्रीकरणका लागि आह्वान धेरै गुणा बढेको छ । एएफपी