इरानले इजरायलको हाइफालाई किन निशाना बनाइरहेको छ ?

काठमाडौं । इरान र इजरायलबीच आक्रमणको श्रृंखला जारी छ । इजरायलले इरानको आणविक कार्यक्रमलाई लक्षित गर्दै धेरै आधारहरूमा हवाई आक्रमण गरेको छ ।

प्रतिक्रियामा इरानले पनि क्षेप्यास्त्र आक्रमणहरू सुरु गर्‍यो, जसमध्ये केही इजरायलको क्षेप्यास्त्र विरोधी प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बाइपास गरेर आवासीय क्षेत्रहरूमा पुगे ।

इरानको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार शुक्रबारदेखि इजरायली आक्रमणमा २२४ जनाको मृत्यु भएको छ । अर्कोतर्फ, इजरायलमा मृत्यु हुनेको संख्या २४ पुगेको छ ।

इजरायलले इरानको आक्रमणमा मारिनेहरूमा तेल अभिभ, हाइफा र अन्य शहरका बासिन्दाहरू रहेको बताएको छ ।

इरानको आक्रमणमा इजरायलका दुई प्रमुख शहरहरू, तेल अभिभ र हाइफालाई विशेष रूपमा लक्षित गरिएको थियो । हाइफा इजरायलको उत्तरी बन्दरगाह शहर हो, जहाँ एक प्रमुख बन्दरगाह र तेल रिफाइनरी छ ।

यसअघि इरानको सरकारी टिभीले तेल अभिभ, हाइफा र अन्य इजरायली शहरहरूमा “दर्जनौं इरानी क्षेप्यास्त्र र ड्रोन” द्वारा आक्रमण गरिएको रिपोर्ट गरेको थियो । यस्तो अवस्थामा इजरायली शहर हाइफालाई निशाना बनाउनुको पछाडि के कारणहरू छन् जानौं ।

इजरायलको लागि हाइफा किन यति विशेष छ ?

इजरायल मामिलाका विज्ञ वरिष्ठ पत्रकार हरेन्द्र मिश्र इजरायलको लागि हाइफाको महत्त्व व्याख्या गर्छन्, “हाइफा इजरायलको तेस्रो ठूलो शहर हो । र, इजरायलको उत्तरी भागमा अवस्थित यो शहर जनसंख्याको हिसाबले मात्र नभई आर्थिक दृष्टिकोणबाट पनि धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यस शहरमा उच्च-प्रविधि कम्पनीहरूको बलियो उपस्थिति छ, चाहे त्यो माइक्रोसफ्ट होस्, गुगल होस् वा इन्टेल, सबै उच्च-प्रविधि कम्पनीहरूको कार्यालय हाइफामा छ ।”

हाइफामा इजरायलको सबैभन्दा ठूलो तेल रिफाइनरी छ, जसले शहरको आर्थिक भूमिकालाई अझ महत्त्वपूर्ण बनाउँछ ।

यही सोमबार बीबीसीले तेल प्रशोधन केन्द्रबाट धुवाँ निस्किरहेको भिडिओ पुष्टि गरेको थियो ।

भिडिओमा इजरायलको सबैभन्दा ठूलो तेल प्रशोधन केन्द्र रहेको क्षेत्रबाट धुवाँको मुस्लो उठिरहेको देखिन्छ । यो भिडिओ इरानको आक्रमण पछिको हो ।

बीबीसीले भिडिओबाट धेरै मुख्य फ्रेमहरूको रिभर्स इमेज खोजी गर्‍यो र तिनीहरूलाई एजेन्सी छविहरूसँग मिलाएर रिफाइनरीमा आक्रमण भएको पुष्टि गर्‍यो ।

त्यसपछि बीबीसीले भिडिओमा देखिएका मुख्य विशेषताहरू र एजेन्सीको तस्बिरहरूलाई गुगल अर्थ र त्यस क्षेत्रको पुरानो फुटेजसँग तुलना गर्‍यो ।

इजरायली मिडिया रिपोर्टका अनुसार रिफाइनरी सञ्चालन गर्ने बाजान समूहले रातको समयमा इरानी क्षेप्यास्त्रहरूले निशाना बनाएको बताएको छ, जसले गर्दा पाइपलाइन र प्रसारण लाइनहरूमा क्षति पुगेको छ ।

बजान समूहले यो पनि भन्यो, “रिफाइनरीमा तेल प्रशोधन गर्ने काम जारी छ, तर साइटका अन्य भागहरू बन्द गरिएको छ ।” तेल रिफाइनरीबाहेक हाइफामा इजरायलको बन्दरगाह पनि छ, जसले यस शहरलाई धेरै हिसाबले महत्त्वपूर्ण बनाउँछ ।

हरेन्द्र मिश्र भन्छन्, “हाइफा बन्दरगाह धेरै महत्त्वपूर्ण छ । त्यहाँबाट धेरै कार्गो आउँछ र जान्छ । र यदि हामीले ऐतिहासिक दृष्टिकोणबाट हेर्छौं भने इजरायलको बाहिरी संसारसँग पहिलो सम्पर्क यसै शहरबाट स्थापित भएको थियो ।”

सन् २०२३ मा हाइफाको एउटा बन्दरगाह पनि अदानी समूहले अधिग्रहण गरेको थियो । यस बन्दरगाहको ७० प्रतिशत हिस्सा अदानी समूहसँग छ भने ३० प्रतिशत हिस्सा इजरायलको ग्याडोट समूहसँग छ ।

शहरको जनसांख्यिकीबारे व्याख्या गर्दै हरेन्द्र मिश्र भन्छन्, “लगभग चार लाख जनसंख्या भएको यो शहरलाई सह-अस्तित्वको नमुना पनि मानिन्छ । यहाँ अरबहरूको जनसंख्या उल्लेखनीय छ, जसमा मुस्लिम र ईसाई दुवै समावेश छन् । बहाई समुदायको लागि धार्मिक स्थल पनि छ । दिल्लीमा कमल मन्दिर भए जस्तै यहाँ बहाई बगैंचा छ ।”

हाइफामा बहाई विश्व केन्द्र पनि रहेको छ, जुन युनेस्कोको विश्व सम्पदा स्थल हो ।

किन तेल अभिभ र हाइफा मात्र निशानामा छन् ?

के इरानले हाइफाको महत्वलाई ध्यानमा राखेर निशाना बनाएको हुन सक्छ ? यसबारे हरेन्द्र मिश्र भन्छन्, “मलाई विश्वास छ कि इरानले ती शहरहरूलाई निशाना बनाएको छ जसको सबैभन्दा बढी रणनीतिक र आर्थिक महत्व छ । जेरुसेलमलाई अहिलेसम्म छुइएको छैन किनभने यो धेरै धर्महरूको लागि पवित्र स्थान हो ।”

उनी भन्छन्, “इरानका क्षेप्यास्त्रहरू प्रायः आवासीय क्षेत्रहरूमा खसेका छन् । इजरायली सेनाले अहिलेसम्म धेरैजसो क्षेप्यास्त्रहरूलाई रोकिएको बताएको छ, तर १०-१२ वटा क्षेप्यास्त्रहरू आवासीय क्षेत्रहरूमा खसेका छन्, जसले गर्दा ठूलो क्षति भएको छ ।”

उनले हाइफा र तेल अभिभजस्ता शहरहरू घना बस्ती भएका र इजरायली अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड मानिने कुरा पनि औंल्याए । “जेरुसेलम घना बस्ती भएको छ, तर त्यहाँ इस्लामिक धार्मिक स्थलहरू छन्, त्यसैले सायद इरानले अहिलेसम्म यसलाई लक्षित गरेको छैन,” मिश्रले भने ।

–बीबीसीबाट