‘एक खिल्ली चुरोटले २० मिनेट आयु घटाउँछ’

काठमाडौं । एक खिल्ली चुरोट पिउने व्यक्तिको आयु २० मिनेट घट्छ । यो हामीले भनेको होइन । युनिभर्सिटी कलेज, लण्डन (यूसीएल)ले गरेको एक अध्ययनमा यो कुरा बाहिर आएको हो ।

अध्ययनकाअनुसार एउटा चुरोट पिउनाले महिलाको आयु २२ मिनेट र पुरुषको आयु १७ मिनेटले घट्छ । दुवै लिङ्गहरूको लागि औसत २० मिनेट हो ।

यसको अर्थ कसैले दैनिक १० वटा चुरोट पनि पिउने हो भने उसको आयु प्रतिदिन ३ घण्टा २० मिनेट घट्छ ।

यसअघि सन् २००० मा प्रकाशित क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयको अध्ययनलाई यो गणनाको आधार मानिएको थियो । उक्त अध्ययनकाअनुसार एक चुरोट खिल्ली पिउने मानिसको आयु ११ मिनेट घटेको थियो ।

चुरोटको कारणले हुने हानि र रोगहरूलाई यस्तो गणनाको आधार मानिन्छ ।

यसपछि चुरोट सेवनबाट हुने रोगका कारण कति मानिसको मृत्यु भयो र कुन उमेरमा भयो भन्ने कुरा थाहा हुन्छ । अब एउटा नयाँ अध्ययनले विश्वभर धुमपान गर्नेहरूलाई चिन्तित बनाएको छ ।

त्यसैले आज हामी चुरोटसम्बन्धी यो नयाँ अध्ययनको बारेमा कुरा गर्नेछौं । चुरोट छोडेपछि कति दिनमा स्वास्थ्य सुधार हुन थाल्छ ? १० वर्षसम्म दिनमा १० चुरोट पिउँदा कतिको ज्यान जान्छ ? धुमपान त्याग्न के उपाय अपनाउनुपर्छ ? लगायतबारे जानौँ –

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ)काअनुसार हरेक वर्ष विश्वमा चुरोट सेवनका कारण ८० लाखभन्दा बढी मानिसको अकालमै मृत्यु हुने गरेको छ ।

‘धुमपान छोड्ने बित्तिकै सुधारहरू हुन थाल्छन्’

धुमपान छोड्नको लागि सही समयको प्रतीक्षा गर्नु हुँदैन । यो कुनै पनि उमेर र कुनै पनि समयमा छोड्न सकिन्छ ।

श्री बालाजी एक्सन मेडिकल इन्स्टिच्युट, दिल्लीका इन्टरभेन्सनल पल्मोनोलोजी र निद्रा चिकित्सक डा. अंकित सिंघलकाअनुसार धुमपान छोड्नेबित्तिकै हाम्रो शरीरमा सुधार आउन थाल्छ ।

यसको सकारात्मक प्रभाव ढिलो देखिने भए पनि शरीरमा पहिलो मिनेटदेखि नै सुधार हुन थाल्छ । आयु तदनुसार बढ्नेछ । जुनसुकै उमेरमा धूम्रपान त्याग्नाले स्वास्थ्यमा उल्लेखनीय सुधार हुन्छ । यसको फाइदा लगभग तुरुन्तै सुरु हुन्छ ।

युनिभर्सिटी कलेज, लन्डनकाअनुसार चुरोट सेवनका कारण मानिसको आयु तीव्र गतिमा घट्दै गएको छ ।

एउटा चुरोट पिउनाले २० मिनेट आयु घटाउँछ । यदि कसैले १० वर्षदेखि दैनिक १० वटा चुरोट पिउने हो भने यसको अर्थ उसको जीवनको ५०० दिन घट्छ ।

चुरोट छोड्दा जीवन ट्रयाकमा फर्किन्छ

डा. अंकित सिंघल भन्छन् – धूम्रपान त्याग्यौं भने पहिलो मिनेटदेखि नै हाम्रो शरीरमा निको हुन थाल्छ । यदि कसैले हरेक दिन एक कम चुरोट पिउने हो भने उसको जीवनमा हरेक दिन २० मिनेट थपिनेछ । जबकि दिनमा १० वटा चुरोट पिउनेले १० वर्ष धुमपान नगरेमा ५ सय दिन आयु बढ्छ ।

युनिभर्सिटी कलेज लन्डनकाअनुसार एउटा पनि चुरोट नपिउनाले २० मिनेट आयु बढ्छ । हरेक दिन १० वटा चुरोट पिउने मानिसहरूले हरेक दिन ३ घण्टा २० मिनेट बचत गर्नेछन् । यसरी आयु प्रत्येक हप्ता २३ घण्टा ३३ मिनेटले बढ्नेछ । एक महिनासम्म चुरोट नपिउनाले आयु ४ दिन ४ घण्टाले बढ्छ । यदि तपाईंले एक वर्षसम्म चुरोट पिउनुभएन भने, तपाईंको आयु ५० दिनले बढ्नेछ । १० वर्षसम्म धूम्रपान नगर्दा ५०० दिनको आयु बढ्छ ।

धुमपान र निको पार्ने सम्बन्धमा केही सामान्य प्रश्न र उत्तरहरू

चुरोट पिएर आयु घटाउनुको अर्थ के हो ?

– जीवन प्रत्याशा भनेको कसैको आयु कति वर्ष हो भन्ने बुझिन्छ । सन् २०२४ मा भारतमा जीवन प्रत्याशा ७०.६२ वर्ष थियो । यसको मतलब भारतमा मानिसहरू औसत ७० वर्ष बाँच्छन् ।

चुरोट पिउँदा कसैको आयु १० वर्ष घट्यो भने कोही ६० वर्ष बाँच्छन् भन्ने होइन । यसमा व्यक्तिको मध्यम उमेरलाई मुख्य रूपमा असर गर्छ । यसरी बुझ्नुहोस्, मानिस ६० वर्ष मात्र बाँच्दैन, ५० वर्षको उमेरमा उसको हालत ६० वर्षको जस्तो हुनसक्छ ।

धुमपानका कारण कुन रोगको जोखिम बढ्छ ?

– धुमपानले १० भन्दा बढी प्रकारका क्यान्सर, मुटु रोग, स्ट्रोक र दमको जोखिम निम्त्याउँछ । क्यान्सर र हृदय रोग संसारमा सबैभन्दा धेरै मृत्युको कारण हो । यसबाहेक क्रोनिक अब्सट्रक्टिभ पल्मोनरी डिजिज (सीओपीडी), समयपूर्व जन्म, मधुमेह र दृष्टि गुम्ने जोखिम पनि बढ्छ ।

धुमपान छोड्न किन यति गाह्रो छ ?

– चुरोटमा ७ हजारभन्दा बढी रासायनिक यौगिक र निकोटिन हुन्छ । यी रसायनहरू साइकोएक्टिभ हुन्छ र हाम्रो स्नायु प्रणालीलाई नियन्त्रण गर्छ । निकोटिनले डोपामाइन रसायन निस्कन्छ, जसले हामीलाई एकैसाथ सक्रिय, सतर्क र आराम मोडमा लैजान्छ ।

त्यसैले दिमाग चुरोटको लतमा पर्न जान्छ । यो उपलब्ध हुन सकेन भने अन्योल, बेचैनी र रिस उठ्न थाल्छ । हाम्रो मस्तिष्कलाई थाहा छ कि जब हामी तनावमा हुन्छौं, चुरोट पिउनाले हामीलाई आराम महसुस हुन्छ । त्यसैले चुरोट छोडेपछि पनि तनाव बढेपछि धुमपान गर्नेले फेरि चुरोट बाल्छन् ।

धुमपान छोड्न के गर्नुपर्छ?

धुमपान छोड्नको लागि सही उद्देश्य पत्ता लगाउन र आफ्नो जीवनशैली अनुसार सही योजना बनाउनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यसका लागि निम्न कुराहरूलाई ध्यानमा राख्नुहोस्:

• धुमपान छोड्ने सही उद्देश्य पत्ता लगाउनुहोस् । उद्देश्य धेरै स्पष्ट र सरल हुनुपर्छ  ।
• धुमपानको लागि सबैको आफ्नै ट्रिगर बिन्दुहरू छन् । सबैभन्दा सामान्य ट्रिगर बिन्दु खालीपन हो । यदि तपाईंको ट्रिगर बिन्दु खालीपन हो भने आफूलाई कुनै न कुनै काममा व्यस्त राख्नुहोस् । समय मिल्यो भने चलचित्र हेर्न वा सङ्गीत सुन्न सकिन्छ ।
• फुर्सदको समयमा यदि तपाईको दिमाग धुमपानतर्फ जान्छ भने यस समयमा तपाईले आफ्नो घरको सरसफाइ र सजावटको काम गर्न सक्नुहुन्छ । यसले घरलाई सुन्दर मात्र बनाउँदैन, धुमपान गर्ने सोच पनि हट्छ ।
• धुमपान त्यागेपछि अफिसको काम वा घरायसी काम गर्न गाह्रो भइरहेको छ भने केही दिन विश्राम लिन सक्नुहुन्छ ।