खुशी वा सन्तुष्टि, जीवनमा के महत्त्वपूर्ण छ ?

सबैजना खुशी हुन चाहन्छन् । हामी जुनसुकै काम गर्छौं वा कुनै पनि क्रियाकलापको अंश बनाउँछौं, त्यसको परिणामसँग केही खुशी जोडिएको हुन्छ । खुशी रहनको लागि हामी दिनभर कुनै न कुनै काम वा प्रयास गरिरहन्छौं र सन्तुष्टिको खोजी गरिरहन्छौं ।

सामान्यतया हामी खुशी र सन्तुष्टि एकअर्कासँग प्रयोग गर्छौं । तर, यी दुईबीचको भिन्नता कपासको धागोजत्तिकै छ । खुशी सन्तुष्टि पुग्ने बाटो हो । जबकि सन्तुष्टि एक दीर्घकालीन भावना हो, खुशी पल–पल को अनुभव हो । यी दुईबीचको सन्तुलनले जीवनलाई सही दिशा दिन सक्छ ।

यस्तो अवस्थामा आज हामी सम्बन्धका बारेमा जान्ने छौं :

सन्तुष्टि र खुशी के हो ? दुईमा के फरक छ ?

भारतको भोपालका वरिष्ठ मनोचिकित्सक डा मनीष बोरासी भन्छन्, ‘सन्तुष्टि र खुशी, दुवै जीवनको लागि महत्त्वपूर्ण छन् । सन्तुष्टिका साथ हामी हाम्रो लक्ष्यतिर अगाडि बढ्छौं र खुशीका साथ हामी हरेक क्षण बाँच्दछौं । यी दुईको सन्तुलनले नै जीवनलाई पूर्ण बनाउँछ ।’
खुशी के हो ?

खुशी एक फरक अनुभूति हो । यो त्यो क्षण हो जब तपाईं गतिविधिमा पूर्ण रूपमा हराउनुहुन्छ । जस्तो कि, तपाईं साथीहरूसँग समय बिताउनुहुन्छ, आफ्नो मनपर्ने चलचित्र हेर्नुहोस्, वा एक प्रियजनलाई भेट्नुहोस् ।

‘खुशीको अनुभव तपाईंको शारीरिक अवस्थासँग मात्र जोडिएको छैन, यसले तपाईंको मानसिक र भावनात्मक स्तरमा पनि गहिरो प्रभाव पार्छ । हरेक पलको मजा लिनेसँगै खुशीको अनुभवले मानसिक तनाव र दबाबलाई पनि कम गर्छ ।

सन्तुष्टिमा स्थिरता हुन्छ । यो तपाइं भित्र पाइन्छ, जबकि खुशी क्षणिक हुन्छ । ऊ बाह्य चीजहरू, मानिसहरू र गतिविधिहरूमा डुबेको हुन्छ । सन्तुष्टिको आयु अलि लामो हुन्छ । तर जीवनमा दुवैको आ–आफ्नै महत्त्व छ,’ बोरासी थप्छन् ।

सन्तुष्टि भनेको के हो ?

के तपाईंले कहिले याद गर्नुभएको छ, जब तपाईं सन्तुष्ट हुनुहुन्छ जब तपाइँ केही प्राप्त गर्न लामो समयका लागि प्रयास गर्दै हुनुहुन्छ । जुन कामको लागि कडा परिश्रम गर्नुभयो, त्यो हासिल गरेपछि सन्तुष्टि मिल्छ ।

सन्तुष्टि केही पाएर मात्र प्राप्त हुँदैन, यो तपाईंको प्रयासको परिणाम हो । यसले तपाईंलाई तपाईंको कडा परिश्रमको साँच्चै मूल्याङ्कन गर्ने अवसर दिन्छ ।

सन्तुष्टि एक स्थिर र दीर्घकालीन भावना हो, जुन समयसँग जारी रहन्छ । सन्तुष्टिले जीवनलाई दिशा दिन्छ र हाम्रा लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न प्रेरणा दिन्छ ।

सन्तुष्टि र खुशीबीचको भिन्नता

सन्तुष्टि एक दीर्घकालीन र स्थिर भावना हो, जबकि खुशी क्षणिक अनुभूति हो ।

सन्तुष्टि हाम्रो प्रयास र उपलब्धिको परिणाम हो । हामीले सेट गरेका लक्ष्यहरू प्राप्त गर्दा यो भावना हो । खुशी साना रमाइलो क्षणहरूको परिणाम हो । खुशी एउटा यस्तो मानसिक अवस्था हो, जसले हामीलाई साना पलहरू बाँच्न प्रेरणा दिन्छ ।

कहिलेकाहीँ हामी खुशी र सन्तुष्टिलाई एउटै ठान्छौं तर दुवैको अनुभव फरक हुन्छ । उदाहरणका लागि, जब तपाईं आफ्नो काममा राम्रो गर्नुहुन्छ वा कठिन कार्य सफलतापूर्वक पूरा गर्नुहुन्छ, तपाईं सन्तुष्ट महसुस गर्नुहुन्छ ।

जहाँ तपाईं साथीसँग रमाइलो समय बिताउनुहुन्छ वा कतै जानुहुन्छ, यो आनन्दको अनुभव हो ।

खुशी महत्त्वपूर्ण वा सन्तुष्टि ?

जीवनमा दुवैको सन्तुलन धेरै महत्त्वपूर्ण छ । खुशीले हामीलाई आत्मविश्वास, मानसिक शान्ति र तनाव कम गर्छ । अर्कोतर्फ, सन्तुष्टिले हामीलाई हाम्रो लक्ष्यतर्फ उत्प्रेरित गर्छ । हामीले चाहेको कुरा हासिल गर्न निरन्तर प्रयास गर्नुपर्छ भन्ने सन्तुष्टिले सिकाउँछ ।

यदि हामीले खुशी र सन्तुष्टि दुवैको सन्तुलन कायम राख्यौं भने हामी जीवनको हरेक पलको आनन्द लिँदै आफ्नो दीर्घकालीन लक्ष्यतर्फ अघि बढ्न सक्छौं ।

खुसी खोज्ने केही टिप्स :

सुख प्राप्त गर्ने केही सरल उपायहरू छन् । हामी तिनीहरूलाई हाम्रो जीवनमा समावेश गरेर खुशी प्राप्त गर्न सक्छौं । यसलाई ग्राफिक रूपमा बुझौं ।

आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल गर्नुहोस् : शरीर र दिमाग दुवै स्वस्थ राख्नुहोस् । उचित आहार, व्यायाम र पर्याप्त निद्राले तपाईंको मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्य राम्रो रहन्छ ।

सकारात्मक सोच अपनाउनुहोस् : आफ्नो सोच सकारात्मक राख्नुहोस् । समस्याको समयमा, सकारात्मक दृष्टिकोणका साथ उपायहरू खोज्नुहोस् ।

साना–साना विजयहरू मनाउनुहोस् : जीवनमा साना सफलताहरू मनाउनुहोस् । यसले तपाईंको आत्मविश्वास बढाउँछ र खुशी ल्याउँछ ।

प्रियजनहरूसँग समय बिताउनुहोस् : साथीहरू र परिवारसँग समय बिताउनुहोस् । राम्रो सम्बन्धले हामीलाई ऊर्जा र मानसिक शान्ति दिन्छ ।

मनपर्ने गतिविधिहरूमा संलग्न हुनुहोस् : आफ्ना शोखहरूका लागि समय निकाल्नुहोस् । मानसिक तनावबाट मुक्ति पाउने यो एउटा उत्तम उपाय हो ।

सन्तुष्टि प्राप्त गर्ने तरिकाहरू :

हामी सन्तुष्टि पाउन धेरै कुरा गर्छौं । यी सबैको बावजुद हामी प्रायः खाली हात नै रहन्छौं । यो किनभने सन्तुष्टि क्षणिक प्रक्रिया होइन, तर यो निरन्तर अभ्यास हो ।

अब सन्तुष्टि प्राप्त गर्ने प्रक्रियालाई बुझौं :

आफूलाई माया गर्नुहोस् : आफूजस्तो हुनुहुन्छ, त्यस्तै स्वीकार गर्नुहोस् । आफ्ना विशेषताहरूको कदर गर्नुहोस् । कसैसँग तुलना नगर्नुहोस् ।

लक्ष्यहरू सेट गर्नुहोस् : आफ्नो लागि स्पष्ट लक्ष्यहरू राख्नुहोस् । यी लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न कडा मेहनत गर्नुहोस् ।

विगतलाई पछाडि छोड्नुहोस् : विगतको आघातलाई पछाडि छोड्नुहोस् र अगाडि बढ्नुहोस् । वर्तमानमा काम गरेर भविष्यलाई सुन्दर बनाउने प्रयास गर्नुहोस् ।

आफ्नो क्यारियर छनोट गर्नुहोस् : यदि तपाईं आफ्नो कामबाट सन्तुष्ट हुनुहुन्न भने नयाँ सीप सिक्नुहोस् र क्यारियर परिवर्तन गर्नेबारे बिचार गर्नुहोस् ।

आफ्ना लागि समय लिनुहोस् : आफ्नो आत्म–पदोन्नतिका लागि समय लिनुहोस् । हरेक दिन आफूलाई सुधार गर्न ध्यान केन्द्रित गर्नुहोस् ।

सधैं सम्झनुहोस्, सन्तुलन जीवनको कुञ्जी हो । खुशी र सन्तुष्टि दुबैको आ–आफ्नै महत्व छ । खुशीले हामीलाई वर्तमानको प्रत्येक क्षणको आनन्द लिन प्रेरित गर्छ, जबकि

सन्तुष्टिले हामीलाई हाम्रो भविष्यलाई आकार दिने शक्ति दिन्छ । यी दुई बीच सन्तुलन कायम गरेर, तपाईं आफ्नो जीवन अझ राम्रो बनाउन सक्नुहुन्छ ।

त्यसैले आफ्नो खुशीलाई अँगालेर सन्तुष्टितर्फ अघि बढ्नुहोस् । दुबैको सन्तुलनले तपाईंको जीवनलाई प्रगति र खुशीले भर्नेछ ।