इरान र इजरायलबीच पूर्ण युद्ध भयो भने के होला ?

काठमाडौं । अहिलेको लागि इजरायल र इरानबीचको लडाइँ केवल दुई देशमा सीमित देखिन्छ । संयुक्त राष्ट्र संघ र अन्य देशले दुवैलाई संयम अपनाउन व्यापक रूपमा अपील गरिरहेका छन् ।

यद्यपि, दुवै देशले एकअर्कामाथि आक्रमण जारी राखेका छन् र इजरायलले लगातार दोस्रो दिन इरानमा हवाई आक्रमण गरेको दाबी गरेको छ ।

यदि दुवै देशले संयमको लागि गरिएको अपिललाई ध्यान दिएनन् भने के हुन्छ ? यदि लडाइँ चर्कियो र अझ फैलियो भने के हुन्छ ? यहाँ केही सम्भावित सबैभन्दा खराब अवस्थाहरूको बारेमा केही अनुमानहरू छन् ।

युद्धमा अमेरिका सामेल भए के होला ?

अमेरिकाले अस्वीकार गरेपनि इरानले स्पष्ट रूपमा स्वीकार गर्दछ, “अमेरिकी सेनाहरू इजरायली आक्रमणमा संलग्न थिए र कम्तीमा सहयोग गरेका थिए ।”

इरानले मध्यपूर्वभरि अमेरिकी लक्ष्यहरू जस्तै इराकमा रहेको विशेष बल, खाडीमा रहेका सैन्य अड्डाहरू र यस क्षेत्रमा रहेका कूटनीतिक नियोगमा आक्रमण गर्न सक्छ ।

हमास र हिजबुल्लाहजस्ता इरानका प्रोक्सी फोर्सहरू धेरै कमजोर भएका छन्, तर इराकमा यसका समर्थक मिलिशियाहरू सशस्त्र र एकताबद्ध छन् ।

अमेरिकालाई त्यस्ता आक्रमण हुन सक्ने डर छ र त्यसैले उसले आफ्ना केही सैनिकहरूलाई फिर्ता बोलाएको छ । सार्वजनिक रूपमा अमेरिकाले इरानलाई अमेरिकी अड्डाहरूमा कुनै पनि आक्रमण भएमा परिणाम भोग्न कडा चेतावनी दिएको छ ।

तेल अभिभ वा अन्यत्र जस्तै अमेरिकी नागरिकहरू मारिएमा त्यस्ता परिस्थितिहरूमा के हुन्छ ? यस्तो अवस्थामा डोनाल्ड ट्रम्पले कारबाही गर्न चेतावनी दिन सक्नेछन् ।

इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूमाथि लामो समयदेखि इरानलाई हराउने लडाइँमा अमेरिकालाई तान्न चाहेको आरोप लगाइएको छ ।

सैन्य विश्लेषकहरू भन्छन्, “संयुक्त राज्य अमेरिकासँग बमवर्षक र बंकर-बस्टर बमहरू छन्, जुन गहिरो समुद्रमा इरानी आणविक सुविधाहरू विशेषगरी फोर्डोमा पुग्न सक्छन् ।”

ट्रम्पले MAGA (मेक अमेरिका ग्रेट अगेन) का फ्यान मतदाताहरूलाई पश्चिम एसियामा कथित “अनन्त युद्ध” सुरु नगर्ने वाचा गरेका छन् ।

तर, अर्कोतर्फ धेरै रिपब्लिकन समर्थकहरूले… इजरायली सरकार र तेहरानमा शासन परिवर्तनको समय आएको छ भन्ने यसको दृष्टिकोणलाई समर्थन गर्छन् । यदि अमेरिकाले यस युद्धमा सक्रिय रूपमा भाग लियो भने युद्ध तीव्र हुनेछ र यसको विनाशकारी परिणामहरूको सम्भावना बढ्नेछ ।

खाडी देशहरू सामेल भए ?

यदि इरानले अहिले जस्तै इजरायलको भारी सुदृढ सैन्य र अन्य प्रतिष्ठानहरूमा प्रहार गर्न असफल भयो भने यसले खाडीमा रहेका अन्य सफ्ट टार्गेटविरुद्ध आफ्नो क्षेप्यास्त्रहरू प्रयोग गर्नेछ, विशेषगरी ती देशविरूद्ध जुन उसले आफ्ना शत्रुहरूलाई सहयोग र प्रोत्साहन गर्छ भन्ने विश्वास गर्छ ।

यस क्षेत्रमा धेरै ऊर्जा र पूर्वाधार लक्ष्यहरू छन् । यो सम्झनुपर्ने कुरा के छ भने इरानमाथि सन् २०१९ मा साउदी अरेबियाको तेल क्षेत्रलाई लक्षित गरेको आरोप लागेको थियो र यसको हुथी प्रोक्सी फोर्सले २०२२ मा यूएईको अड्डाहरूमा आक्रमण गरेको थियो ।

यद्यपि, त्यसबेलादेखि इरानले यस क्षेत्रका केही देशहरूसँग सम्बन्ध सुधार गरेको छ । यी देशहरूमा अमेरिकी हवाई अड्डाहरू छन् । केहीले गत वर्ष इरानी क्षेप्यास्त्र आक्रमणबाट इजरायललाई गोप्य रूपमा जोगाउन पनि भूमिका खेलेका थिए ।

यदि खाडी देशहरूमा आक्रमण भयो भने उनीहरूले आफ्नो र इजरायलको सुरक्षाको लागि अमेरिकी लडाकु विमानहरूको माग गर्न सक्छन् ।

इजरायल इरानको आणविक क्षमता नष्ट गर्न असफल भयो भने ?

यदि इजरायली आक्रमण असफल भयो भने के हुन्छ ? यदि इरानको आणविक प्रतिष्ठानहरू धेरै गहिरो जमिनमुनि र धेरै सुरक्षित छन् भने के हुन्छ ?

इरानसँग ४०० किलोग्रामसम्म ६० प्रतिशत समृद्ध युरेनियम रहेको अनुमान गरिएको छ, जुन दश वा सोभन्दा बढी आणविक बम बनाउन पर्याप्त छ र हतियार-ग्रेड युरेनियम उत्पादन गर्नबाट केही कदम मात्र टाढा छ । यदि यसलाई नष्ट गर्न सकिएन भने के हुन्छ ?

यी गोप्य खानीहरूमा गहिरो लुकेका छन् भन्ने विश्वास गरिन्छ । इजरायलले केही आणविक वैज्ञानिकहरूलाई मारेको भएपनि कुनै पनि बमले इरानको ज्ञान र विशेषज्ञतालाई नष्ट गर्न सक्दैन ।

यदि इजरायलको आक्रमणले इरानको नेतृत्वलाई थप आक्रमणहरू रोक्नको लागि सकेसम्म चाँडो आणविक हतियार बनाउने विचार गर्न बाध्य पार्‍यो भने के हुन्छ ?

अनि के हुन्छ जब नयाँ सैन्य नेताहरू आफ्ना मृत पूर्ववर्तीहरू भन्दा बढी हठी र कम सतर्क हुन्छन् ?

कमसेकम, यसले इजरायललाई थप आक्रमण गर्न प्रोत्साहित गर्छ, जसले गर्दा यस क्षेत्रमा निरन्तर आक्रमण र प्रतिआक्रमणहरू भइरहेका छन् ।

अन्तर्राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा धक्का

यदि इरानले हर्मुजको जलडमरू बन्द गर्ने प्रयास गर्‍यो भने तेल आयात र निर्यातलाई अझ बाधा पुर्‍याउँछ ?

अरब प्रायद्वीपको अर्को छेउमा रहेको यमनका हुथीहरूले लाल सागरमा पानीजहाजमाथि आक्रमण गर्ने प्रयास बढाए भने के हुन्छ ?

तिनीहरू इरानका अन्तिम बाँकी रहेका कथित प्रोक्सी सहयोगी हुन्, जुन अचम्मलाग्दो आक्रमण र उच्च जोखिमपूर्ण कारबाहीको ट्र्याक रेकर्डका लागि परिचित छन् ।

विश्वभरका धेरै देशहरू पहिले नै मुद्रास्फीतिको संकटसँग जुधिरहेका छन् । तेलको मूल्यमा भएको वृद्धिले ट्रम्पको ट्यारिफ युद्धको बोझले दबिएको विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा मुद्रास्फीतिको बोझ थप्नेछ ।

अनि हामीले यो नबिर्सौं कि तेलको मूल्य बढ्दा सबैभन्दा बढी फाइदा उठाउने एक व्यक्ति रुसका पुटिन हुन्, जोसँग अचानक युक्रेन विरुद्धको युद्धको लागि अर्बौं डलर हुनेछ ।

इरानको सरकार ढल्यो र शून्यता सृजना भयो भने ?

यदि इजरायलले इरानमा इस्लामिक क्रान्तिकारी शासनलाई पतन गराउने आफ्नो दीर्घकालीन लक्ष्यमा सफल भयो भने के हुन्छ ?

नेतान्याहूले आफ्नो प्राथमिक लक्ष्य इरानको आणविक क्षमतालाई नष्ट गर्नु भएको दाबी गर्छन् । तर, उनले हिजो आफ्नो वक्तव्यमा स्पष्ट पारे कि उनको व्यापक लक्ष्य इरानमा शासन परिवर्तन हो ।

उनले इरानका “गर्वित जनता” लाई भने, “आक्रमणले दुष्ट र दमनकारी शासन भएको सरकारबाट तपाईंहरूको स्वतन्त्रताको बाटो खोल्नेछ ।”

इरानको सरकारलाई उल्टाउने विचार यस क्षेत्रका केही मानिसहरूलाई विशेषगरी इजरायलीहरूलाई मन पर्न सक्छ । तर, यसले सृजना गर्ने शून्यताको बारेमा के हुन्छ ? यसको अनिश्चित परिणामहरू के हुनेछन् ? इरानमा गृहयुद्ध कसरी हुन्छ ?

इराक र लिबियामा बलियो केन्द्रीकृत सरकार हटाउँदा के भएको थियो भनेर धेरै मानिसहरूलाई याद हुनेछ । त्यसकारण भविष्यमा यो द्वन्द्व कुन बाटोमा जान्छ भन्ने कुरामा धेरै कुरा निर्भर गर्दछ ।

इरानले कति बलियो प्रतिक्रिया दिनेछ ? र अमेरिकाले इजरायललाई कति रोक्न सक्छ ? यी दुई प्रश्नको उत्तरमा धेरै कुरा निर्भर हुनेछ ।

–बीबीसी हिन्दीबाट