मस्कसँगको विवादपछि गैर–नाफामुलक प्रणालीमा फर्किने च्याटजीपीटीको घोषणा

काठमाडौं ।  विश्वप्रसिद्ध कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) कम्पनी ओपन एआईले आफ्नो गैर-नाफामुलक संरचनालाई निरन्तरता दिने निर्णय गरेको छ । कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ) स्याम अल्टम्यानले सोमबार यो घोषणा गरेका हुन्, जसमा कम्पनीको नाफामूलक गतिविधिहरूमाथि गैर-नाफामूलक संस्थाको नियन्त्रण कायम रहने उल्लेख छ । यो कदमले ओपन एआईलाई पूर्णनाफामूलक कम्पनीमा परिणत गर्ने योजनालाई रद्द गरेको छ, जुन योजना लगानीकर्ताहरूको दबाब र एलन मस्कको कानुनी चुनौतीका कारण विवादमा परेको थियो ।

ओपन एआई सन् २०१५ मा गैर-नाफामूलक संस्थाको रूपमा स्थापना भएको थियो, जसको मिसन कृत्रिम सामान्य बुद्धिमत्तालाई सुरक्षित र मानवहितका लागि विकास गर्नु हो । सन् २०१९ मा, माइक्रोसफ्टजस्ता लगानीकर्ताहरूबाट पुँजी जुटाउन कम्पनीले ‘सीमित-नाफा’ संरचना अपनायो, तर गैर-नाफामूलक संस्थाले नै नियन्त्रण कायम राखेको थियो । हालै, कम्पनीले आफ्नो नाफामूलक शाखालाई सार्वजनिक लाभ निगममा रूपान्तरण गर्ने योजना बनाएको थियो, तर गैर-नाफामूलक संस्थालाई प्रमुख शेयरहोल्डर बनाएर नियन्त्रण कायम राख्ने निर्णय गरेको छ ।

अल्टम्यानले कर्मचारीहरूलाई लेखेको पत्रमा भनेका छन्, ‘ओपन एआई गैर-नाफामुलक संस्थाको रूपमा स्थापित भएको थियो, हाल गैर-नाफामुलक संस्थाले नाफामुलक शाखालाई नियन्त्रण गर्छ, र यो संरचना भविष्यमा पनि कायम रहनेछ ।’ उनले यो निर्णय क्यालिफोर्निया र डेलावेयरका महान्यायाधिवक्ताहरूसँगको छलफल र नागरिक नेताहरूको सुझावपछि लिइएको बताए ।

यो निर्णयलाई ओपन एआई का आलोचकहरू, विशेष गरी कम्पनीका सह-संस्थापक एलन मस्क र नोबेल पुरस्कार विजेता जेफ्री हिन्टन जस्ता व्यक्तिहरूको जितको रूपमा हेरिएको छ । मस्कले ओपन एआई आफ्नो मूल मिसनबाट विचलित भएको र गैर-नाफामूलक संरचनालाई छोड्नु गलत भएको भन्दै मुद्दा दायर गरेका थिए । साथै, पूर्वकर्मचारीहरू र एआई अनुसन्धानकर्ताहरूले पनि कम्पनीको नाफामुलक रूपान्तरण रोक्न क्यालिफोर्निया र डेलावेयरका नियामकहरूलाई आग्रह गरेका थिए ।

ओपन एआईको यो कदमले कम्पनीको ३०० बिलियन डलरको मूल्यांकनमा हालै जापानी कम्पनी सफ्टब्यांकबाट प्राप्त  ३० बिलियन लगानीलाई पनि समर्थन गर्नेछ । नयाँ संरचनाले गैर-नाफामूलक संस्थालाई ठूलो शेयर हिस्सा प्रदान गर्नेछ, जसले एआई विकासमा मानवहित र नैतिकताको सन्तुलन कायम राख्ने कम्पनीको प्रतिबद्धतालाई बलियो बनाउँछ ।

‘हामी सामान्य पूँजी संरचनातर्फ जाँदैछौँ, जहाँ सबैले शेयर राख्नेछन् । यो बिक्री होइन, बरु संरचनालाई सरल बनाउने कदम हो,’ अल्टम्यानले भने ।

यो घोषणाले ओपन एआई को मिसन-प्रेरित दृष्टिकोण र कृत्रिम बुद्धिमत्ताको सुरक्षित विकासप्रतिको प्रतिबद्धतालाई पुनः पुष्टि गरेको छ । कम्पनीले आफ्नो च्याटजीपीटी जस्ता उत्पादनहरूलाई विश्वभर ४० करोड साप्ताहिक प्रयोगकर्ताहरूसम्म पुर्‍याउँदै, प्रविधि र नैतिकताको सन्तुलन कायम राख्ने प्रयास जारी राख्ने जनाएको छ । विभिन्न समाचार एजेन्सीको सहयोगमा