युक्रेनले रोक्यो रुसी ग्यास युरोप लैजान

काठमाडौं । युक्रेनले आफ्नो देशबाट युरोपेली सङ्घका देशहरुलाई रुसी ग्यास आपूर्ति बन्द गरेको छ ।

युक्रेनको ग्यास ट्रान्जिट अपरेटर नाफ्टोगाज र रुसको ग्याजप्रोमबीच भएको पाँच वर्षे सम्झौता सकिएपछि आपूर्ति बन्द भएको हो ।

युक्रेनले पनि युरोपेली सङ्घलाई तयारीका लागि एक वर्षको समय दिएको थियो ।

युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले यसअघि आफ्नो देशले रुसलाई ‘हाम्रो रगतबाट अर्बौं कमाउन’ अनुमति नदिने बताएका थिए ।

यसैबीच पोल्याण्ड सरकारले यो रुस विरुद्धको अर्को जित भएको बताएको छ । युरोपेली आयोगले यो परिवर्तनका लागि युरोपेली युनियनले तयारी गरेको र धेरैजसो देशले यसलाई सामना गर्न सक्षम रहेको बताएको छ ।

३३ वर्ष पुरानो बाटो बन्द

रुसले अझै पनि हङ्गेरी, टर्किए र सर्बियालाई ब्ल्याक सी पार गर्ने टर्कस्ट्रीम पाइपलाइनमार्फत ग्यास पठाउन सक्छ ।

रुसी कम्पनी ग्याजप्रोमले स्थानीय समयअनुसार बुधबार बिहान ८ बजेदेखि युक्रेन हुँदै ग्यास निर्यात बन्द भएको पुष्टि गरेको छ ।

रुसले सन् १९९१ देखि युक्रेन हुँदै युरोपलाई ग्यास आपूर्ति गर्दै आएको थियो ।

युक्रेनमार्फत ग्यास आपूर्तिमा रोकले ईयूमा सस्तो रूसी ग्यासको युगको अन्त्यको सङ्केत गर्दछ ।

युक्रेनको यो निर्णयबाट स्लोभाकिया सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको छ तर, युरोपेली आयोगले नयाँ अवस्थाको प्रभाव निकै सीमित हुने जनाएको छ ।

आयोगले यसको श्रेय सावधानीपूर्वक गरेको योजना र वैकल्पिक आपूर्ति व्यवस्थालाई दिएको छ ।

यद्यपि, सम्पूर्ण युरोपको लागि यसको रणनीतिक र प्रतीकात्मक प्रभाव ठूलो छ ।

रुसले अहिले एउटा महत्त्वपूर्ण बजार गुमाएको छ तर, रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले युरोपेली सङ्घका देशहरूले सबैभन्दा बढी क्षति व्यहोर्ने बताएका छन् ।

सन् २०२२ मा युक्रेनमा रुसी आक्रमण सुरु भएपछि युरोपेली सङ्घले रुसबाट ग्यास आयातमा उल्लेख्य कमी गरेको थियो ।

तर, पूर्वी युरोपका धेरै सदस्य देशहरू अझै पनि धेरै हदसम्म रूसी आपूर्तिमा निर्भर छन्, जसले रूसलाई प्रत्येक वर्ष लगभग ५.२ बिलियन डलर  कमाउँछ ।

तथ्याङ्कअनुसार सन् २०२३ मा युरोपेली सङ्घले आयात गरेको ग्यासमा रुसी ग्यासको अंश १० प्रतिशतभन्दा कम थियो भने सन् २०२१ मा यो अंश ४० प्रतिशत थियो ।

तर, स्लोभाकिया र अस्ट्रिया लगायत धेरै ईयू देशहरूले अझै पनि रूसबाट ठूलो मात्रामा ग्यास आयात गरिरहेका छन् ।

युक्रेनलाई स्लोभाकियाको चेतावनी

अस्ट्रियाको ऊर्जा नियामकले भन्यो – यसले कुनै समस्या निकाल्ने छैन, किनभने यसमा विभिन्न स्रोत र भण्डारहरू छन् ।

तर, युक्रेनको निर्णयले पहिले नै स्लोभाकियासँग गम्भीर तनाव सिर्जना गरेको छ । यो देश अहिले युरोपेली सङ्घमा रुसी ग्यास पठाउने मुख्य स्रोत हो ।

यसले अस्ट्रिया, हङ्गेरी र इटालीमा ग्यास पुर्‍याउन ट्रान्जिट शुल्क लिन्छ ।

पुटिनसँग वार्ता गर्न स्लोभाकियाका प्रधानमन्त्री रोबर्ट फिको अचानक मस्को पुगेका छन् । उनले गत शुक्रबार युक्रेनको बिजुली आपूर्ति बन्द गर्ने धम्कीसमेत दिएका थिए ।

युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीले फिकोले पुटिनलाई “युद्धको लागि रकम र युक्रेनलाई कमजोर पार्न” मद्दत गरेको आरोप लगाएका थिए ।

युक्रेनी राष्ट्रपतिले भने, “फिकोले युक्रेनीहरूलाई थप पीडा दिन रुसको प्रयासमा स्लोभाकिया पनि जोडिएको छ ।”

तर, पोल्याण्डले स्लोभाकियाबाट विद्युत् आपूर्ति बन्द गरेको अवस्थामा युक्रेनलाई सहयोगको प्रस्ताव गरेको छ । यी बिजुलीको आपूर्ति युक्रेनका लागि अत्यावश्यक छ, जसको पावर प्लान्टहरू नियमित रूपमा रूसद्वारा आक्रमण गरिन्छ ।

यसैबीच युरोपेली सङ्घको हिस्सा नभएको अर्को देश मोल्डोभा युक्रेनसँगको पारवहन सम्झौताको अन्त्यबाट गम्भीर रूपमा प्रभावित हुन सक्छ ।

यसले यसको अधिकांश बिजुली रूसी ग्यासमा चल्ने पावर स्टेशनहरूबाट उत्पादन गर्दछ । यसले मोल्डोभा र युक्रेनको बीचमा रहेको सानो भूभाग ट्रान्सनिस्ट्रियाको रुस-समर्थित ब्रेकअवे क्षेत्रलाई पनि बिजुली आपूर्ति गर्दछ ।

मोल्डोभाका उर्जा मन्त्री कन्स्टान्टिन बोरोसनले आफ्नो सरकारले स्थिर बिजुली आपूर्ति सुनिश्चित गर्न कदम चालेको बताएका छन् । तर, उनले जनतालाई विद्युत बचत गर्न अपिल गरेका छन् ।

डिसेम्बरको मध्यदेखि ऊर्जा क्षेत्रमा ६० दिने आपत्‌काल लागू भएको छ ।

मोल्डोभाका राष्ट्रपति माइया सान्डुले रुसलाई ‘ब्ल्याकमेलिङ’ गरेको आरोप लगाएकी छन् । उनका अनुसार सन् २०२५ मा हुने आमनिर्वाचन अघि आफ्नो देशलाई अस्थिर बनाउन यसको उद्देश्य हुनसक्छ ।

मोल्डोभाको सरकारले पनि ट्रान्सनिस्ट्रियालाई सहयोगको प्रस्ताव गरेको बताएको छ ।

रुसले युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि, ईयूले कतार र अमेरिकाबाट तरल प्राकृतिक ग्यास (एलएनजी) र नर्वेबाट पाइपलाइन ग्यासको रूपमा वैकल्पिक स्रोतहरू फेला पारेको छ ।

डिसेम्बरमा युरोपेली सङ्घले युक्रेनबाट जाने ग्यास पूर्ण रूपमा प्रतिस्थापन गर्ने योजना पनि प्रस्तुत गर्‍यो ।