तनावबीच भारतले किन्न लागेको राफेल-एम कति शक्तिशाली ?

काठमाडौं । भारतले फ्रान्ससँग २६ राफेल मरीन खरिद सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको छ ।

नयाँ दिल्लीमा सोमबार दुई देशबीच सम्झौता भएको हो । सम्झौतामा भारतको तर्फबाट रक्षा सचिव राजेशकुमार सिंहले हस्ताक्षर गरेका छन् ।

भारतले फ्रान्सबाट २२ वटा एकल सिटर विमान र ४ वटा डबल सिटर विमान खरिद गर्ने भारतीय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । यी विमानहरू आणविक बम प्रहार गर्ने क्षमताले सुसज्जित हुनेछन् ।

रिपोर्टका अनुसार फ्रान्ससँगको यो सम्झौता लगभग ६३,००० करोड भारुमा भएको हो । हतियार खरिदको सन्दर्भमा यो भारतको फ्रान्ससँग अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूलो सम्झौता हो ।

प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको अध्यक्षतामा अप्रिल २३ मा बसेको सुरक्षा सम्बन्धी मन्त्रिपरिषद् समिति (सीसीएस) को बैठकले विमान खरिदलाई अनुमोदन गरेको थियो । पहलगाममा भएको आतङ्कवादी हमलापछि यो बैठक बोलाइएको थियो ।

रिपोर्टका अनुसार यी विमानहरूको डेलिभरी सन् २०२८-२९ मा सुरु हुनेछ र सबै विमानहरू २०३१-३२ सम्ममा भारत आइपुग्नेछन् ।

राफेल मरीन अघि भारतले फ्रान्सबाट वायुसेनाका लागि ३६ वटा राफेल जेट विमान पनि खरिद गरिसकेको छ । सन् २०१६ मा गरिएको यस सम्झौताका सबै विमानहरू २०२२ मा भारत आइपुगेका थिए । यी वायुसेनाको अम्बाला र हशिनारा एयरबेसबाट सञ्चालन हुन्छन् । यो सम्झौता ५८,००० करोड रुपैयाँमा भएको थियो ।

राफेल मरीन विमानका विशेषताहरू वायुसेनाको राफेल विमानभन्दा धेरै उन्नत छन् ।

राफेल-एम कति शक्तिशाली ?

राफेल-एम (मरीन) नौसेनाको विमान वाहकमा प्रयोग गरिनेछ । ५०.१ फिट लामो राफेल-एमको तौल १५ हजार किलोग्रामसम्म हुन्छ । यसको इन्धन क्षमता पनि ११,२०२ किलोग्राम छ, जसले गर्दा यो लामो समयसम्म उड्न सक्छ । यो एकल र दोहोरो सिटर विमान ५२ हजार फिटको उचाइमा पुग्न सक्छ । यस विमानको फोल्डिङ पखेटा पनि धेरै बलियो छ । गति प्रतिघण्टा २२०५ किलोमिटर हुन्छ ।

राफेल-एमले केवल एक मिनेटमा १८ हजार मिटरको उचाइमा पुग्न सक्छ । यो पाकिस्तानको एफ-१६ र चीनको जे-२० भन्दा राम्रो रहेको दाबी छ । यो उडान भरेपछि ३७०० किलोमिटरको दूरीसम्म आक्रमण गर्न सक्षम छ । यसमा ३० एमएमको अटो क्यानन गन र १४ हार्ड पोइन्टहरू छन् । यो धेरै सानो ठाउँमा पनि ‘अवतरण’ गर्न सक्छ ।

राफेल-एममा शक्तिशाली एन्टी-शिप मिसाइलहरू जडान गर्न सकिन्छ, जुन हावाबाट हावा र हावाबाट जमिन दुवै लक्ष्यहरूमा प्रहार गर्न सक्षम छ ।

यो विमान पनडुब्बी पत्ता लगाउन र नष्ट गर्न विशेष राडारले सुसज्जित हुन्छ । राफेल-एमको विशेष कुरा यो हो कि यसलाई हावाको बीचमा इन्धन भर्न सकिन्छ । यसले यसको दायरा अझ बढाउनेछ ।

नौसेनासँग दुई विमान वाहक INS विक्रमादित्य र INS विक्रान्त छन् । हाल यसमा पुराना मिग २९के लडाकु विमानहरू तैनाथ छन् । यस्तो अवस्थामा यदि आधुनिक राफेल-एम तैनाथ गरियो भने समुद्रमा भारतको शक्ति अझ बढ्नेछ । राफेल-एम लडाकु विमानले आकाश, जमिन र पानीमा नौसेनाको पकडलाई अझ बलियो बनाउनेछ ।

भारतले किन किन्दैछ राफेल मरीन ?

हाल भारतीय वायुसेनामा मिग-२९ विमान छन् । यी विमान आईएनएस विक्रमादित्यमा तैनाथ छन् । पछिल्लो समय बढ्दो मर्मतसम्भारको माग र सीमित उपलब्धताका कारण भारतले राफेल समुद्री विमानहरू खरिद गर्दै आएको छ ।

नौसेनाले २०२२ मा विक्रान्तलाई मिग-२९ लाई प्रतिस्थापन गर्न डिजाइन गरिएको बताएको थियो, तर यसलाई प्रतिस्थापन गर्न राम्रो डेक-आधारित लडाकु विमान खोजिरहेको थियो ।

राफेल मरीनको उन्नत राडार प्रविधि, धेरै हतियार बोक्ने क्षमता, राम्रो सेन्सरले यसलाई मिग-२९ विमानभन्दा राम्रो बनाउँछ ।

भारतीय वायुसेनामा पहिले नै राफेल विमान छ । यस्तो अवस्थामा यसको उपकरण र मर्मतसम्भारको लागि तालिममा धेरै समस्या हुने छैन ।

भारतीय नौसेनाले आफ्नो क्षमता बढाउन ५७ वटा लडाकु विमानहरू प्राप्त गर्ने योजना बनाएको थियो । यसका लागि फ्रान्सको राफेल मरीन र अमेरिकाको बोइङ-१८ को परीक्षण पनि गोवामा गरिएको थियो ।