भारतको प्रविधि क्षेत्र सन् २०३० सम्म ३५० अर्ब डलरको अनुमानित मूल्यांकनमा पुग्ने

काठमाडौँ । भारत प्रविधिको क्षेत्रमा विश्व शक्ति केन्द्रको रूपमा उदाउँदै गएको छ । डिजिटल परिवर्तन, नवप्रवर्तन, तथा सरकारको सहयोगी नीति र विदेशी लगानीको वृद्धिले देशको प्रविधि क्षेत्रलाई तीव्र रूपमा अगाडि बढाइरहेको छ ।

फेब्रुअरी २४ मा, भारतका रक्षा मन्त्री राजनाथ सिंहले भारतीय प्रविधि संस्थान (IIT) मण्डीमा आफ्नो सम्बोधनका क्रममा प्रविधि क्षेत्रको द्रुत विकासलाई जोड दिएका थिए । उनले भारतको प्रविधि उद्योग सन् २०३० भित्र ३५० अर्ब डलरको मूल्यांकनमा पुग्ने दाबी गरे । डिजिटल भारत, मेक इन इंडिया, र स्टार्टअप भारतजस्ता सरकारका प्रमुख कार्यक्रमहरूले प्रविधि क्षेत्रमा नवप्रवर्तन तथा स्वदेशी उत्पादनलाई प्रवर्द्धन गरिरहेका छन् ।

सिंहका अनुसार प्रविधिको विकासले भारतलाई आर्थिक रूपमा मात्र होइन, सुरक्षाको दृष्टिकोणले पनि बलियो बनाउनेछ । कृत्रिम बुद्धिमत्ता, साइबरसुरक्षा, अर्धचालक (सेमिकन्डक्टर) उत्पादन, र ५जी प्रविधिमा भारतले ठूला उपलब्धिहरू गरिरहेको छ । उनले सरकारी अनुसन्धान तथा निजी उद्योगहरूबीचको सहकार्यले भारतको प्रविधि क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण फड्को मार्न मद्दत गरिरहेको बताए ।

भारतमा स्टार्टअपहरू द्रुत रूपमा वृद्धि भइरहेका छन् । १०० भन्दा बढी युनिकर्न स्टार्टअपहरूसँगै, देशले ठूला प्रविधि कम्पनीहरू र विदेशी लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गरिरहेको छ । गुगल, माइक्रोसफ्ट, एप्पलजस्ता कम्पनीहरूले भारतमा आफ्नो लगानी विस्तार गरिरहेका छन्, जसले प्रविधि क्षेत्रमा भारतको भूमिका बढाइरहेको छ ।

सिंहले साइबर सुरक्षामा भारतले ठूलो ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता औंल्याए । प्रविधिको वृद्धिसँगै साइबर हमलाहरूको जोखिम पनि बढिरहेको छ, जसलाई रोक्न भारतले आफ्नै प्रविधिमा लगानी बढाउनुपर्ने बताए। उनले स्वदेशी रक्षा प्रविधिहरू, जस्तै ड्रोन, निगरानी प्रणाली, तथा सुरक्षित सञ्चार प्रविधिहरूको विकासमा सरकारको प्रतिबद्धता दोहोर्‍याए ।

भारतको प्रविधि क्षेत्रमा सम्भावना अपार छ। तर, आधारभूत संरचना, डिजिटल साक्षरता, तथा नियामक चुनौतीहरू समाधान नगरी प्रविधि क्षेत्रको लक्ष्य हासिल गर्न कठिनाइ हुन सक्छ । सरकार, उद्योग, तथा शिक्षण संस्थाहरूबीच सहकार्यको आवश्यकतामा जोड दिँदै, सिंहले प्रविधि क्षेत्रमा भारतलाई आत्मनिर्भर बनाउनुपर्ने आवश्यकता दोहोर्‍याए । अर्धचालक उत्पादन तथा स्वदेशी प्रविधिको विकासमा लगानी बढाउनुपर्ने उनले उल्लेख गरे ।

भारत प्रविधि क्षेत्रमा तीव्र रूपमा अघि बढ्दैछ । डिजिटल परिवर्तन, सरकारी पहल, र निजी क्षेत्रको लगानीले प्रविधि क्षेत्रलाई नयाँ उचाइमा पुर्याइरहेको छ । यदि यी प्रयासहरू निरन्तर रहे, भने भारत २०३० सम्ममा विश्वकै प्रमुख प्रविधि शक्ति बन्नेछ ।