भारतीय वायुसेनाको विमानमा साइबर आक्रमण

काठमाडौं । भारतीय वायु सेनाको एक विमानमाथि उडिरहेको समयमा ‘साइबर हमला’ भएको छ ।

‘साइबर हमला’ गरेर विमानलाई गलत बाटो पठाउने प्रयास भएपनि पाइलटको सुझबुझले सम्भावित दुर्घटना टरेको भारतीय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् ।

म्यानमारमा भूकम्प पीडितका लागि राहत सामग्री बोकेर जाँदै गरेको अवस्थामा वायु सेनाको विमानको ‘जीपीएस सिग्नल’लाई ‘स्पूफ’ गरिएको दाबी छ । ‘जीपीएस सिग्नल’लाई ‘स्पूफ’ गर्दा पाइलटलाई सही गन्तव्य पहिल्याउन कठिन हुन्छ र विमानले बाटो बिराउने गर्दछ । यसबाट दुर्घटनाको जोमिख पनि हुने गर्दछ ।

साइबर हमला कसले गरेको हो भन्ने खुल्न सकेको छैन । साथै, उक्त घटना कहिले भएको हो भन्नेबारे खुलाइएको छैन ।

भारतले २९ मार्च मा राहत सामग्रीको पहिलो खेप म्यानमार पठाएको थियो । त्यतिबेला ‘सी–१३० जे’ विमान पठाइएको थियो । त्यसपछि पनि ‘सी–१३० जे’ र ‘सी–१७ ग्लोबमास्टर–३’ विमानले पटक–पटक राहत सामग्री लगेको बताइएको छ ।

GPS स्पूफ के हो ?

GPS स्पूफ एउटा सामान्य समस्या हो । यसले पाइलटहरूलाई आफ्नो सही स्थान थाहा पाउनबाट रोक्छ । तिनीहरूले गलत निर्देशाङ्कहरू पाउँछन् । यो एक प्रकारको साइबर आक्रमण हो । यसमा नक्कली जीपीएस सिग्नलहरू सिर्जना गरिन्छ । यसले स्थानको बारेमा गलत जानकारी दिन्छ । यसले विमानलाई गम्भीर खतरा निम्त्याउन सक्छ । यो प्रविधिले विमानलाई गलत दिशामा लैजान सक्छ ।

ब्याकअप प्रणालीले विमानलाई बचायो

यद्यपि, एक स्रोतले टाइम्स अफ इन्डियालाई बताएअनुसार पाइलटहरूले तुरुन्तै ब्याकअप प्रणाली प्रयोग गरे । उक्त विमान इनर्शियल नेभिगेसन सिस्टम (INS) ले सुसज्जित थियो । यो प्रणाली धेरै सटीक छ । यससँगै पाइलटहरूले आफ्नो मिसन पूरा गरे । INS एउटा प्रणाली हो, जसले विमानको गति र दिशा मापन गर्न जाइरोस्कोप प्रयोग गर्दछ । GPS स्पूफ धेरै खतरनाक हुनसक्छ । यसले गर्दा विमानले बाटो बिराउन सक्छ र दुर्घटना हुन सक्छ । त्यसैले भारतीय वायुसेनाका पाइलटहरूले सतर्कतापूर्वक काम गरे र आफ्नो मिसन सुरक्षित रूपमा पूरा गरे ।