भारत–जापानको सहकार्यः रासायनिक उद्योगमा नवप्रवर्तन र दिगोपन प्रवर्द्धन गर्दै

काठमाडौँ । भारत र जापानबीचको रणनीतिक साझेदारी पछिल्लो दशकमा अझ बलियो हुँदै गएको छ । विशेषगरी विज्ञान, प्रविधि, र नवप्रवर्तनका क्षेत्रमा हालसालै दुवै देशले रासायनिक उद्योगमा नवप्रवर्तन र दिगोपनको प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यसहित संयुक्त पहलहरू थालेका छन् । यो सहकार्यले न केवल उत्पादन प्रक्रियालाई हरित बनाउने लक्ष्य राखेको छ, तर विश्वव्यापी प्रतिस्पर्धामा अग्रणी बन्ने आकांक्षा पनि राखेको छ ।

सन् २०२३ मा भारत र जापानले सेमीकन्डक्टर आपूर्ति श्रृंखला सुदृढीकरणका लागि समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गरे। यस कदमले उन्नत प्रविधि र अनुसन्धानलाई तीव्र बनाउन सहयोग पुर्याएको छ । विशेषगरी रासायनिक उद्योगमा प्रयोग हुने उच्च-प्रविधि सामग्रीको विकासमा यो सम्झौताले नवीन ढोका खोलेको छ ।

यसैगरी, सेप्टेम्बर २०२४ मा टोकियोमा आयोजित भारत-जापान द्विपक्षीय वित्त संवादले दुई देशबीचको आर्थिक र औद्योगिक सहकार्यलाई अझ मजबुत बनायो । छलफलमा हरित लगानी, कार्बन उत्सर्जन घटाउने प्रविधिहरू, र परिपत्र अर्थतन्त्रमा आधारित व्यापार मोडेलहरू जस्ता विषयहरू उठान गरिए । यी प्रयासहरूले रासायनिक उद्योगलाई पर्यावरणमैत्री र लागत प्रभावित बनाउने सम्भावना छ ।

भारत सरकारले पनि सेमीकन्डक्टर र डिस्प्ले निर्माण क्षेत्रको विकासका लागि ७६,००० करोडको प्रोत्साहन योजना ल्याएको छ । यो योजनामा जापानी प्रविधि र लगानी आकर्षणको स्पष्ट संकेत देखिन्छ। जापानको दक्षता र भारतको उत्पादन क्षमताबीचको तालमेलले दुवै मुलुकलाई विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धी बनाउने अपेक्षा गरिएको छ ।

नवप्रवर्तन, अनुसन्धान, र हरित प्रविधिमा केन्द्रित भारत-जापानको यो साझेदारीले रासायनिक उद्योगमा दिगोपन सुनिश्चित गर्न मात्र होइन, भविष्यको उर्जा-प्रदूषण सन्तुलनमा समेत योगदान पुर्याउनेछ । यो सहकार्यले एसियाली क्षेत्रमै दिगो औद्योगिक विकासको नमुना प्रस्तुत गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

एप्पलले भारतबाट १५ लाख आइफोन अमेरिका पठायोः ट्रम्पको शुल्क नीतिबाट जोगिन रणनीतिक कदम
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको नयाँ आयात शुल्क नीतिबाट जोगिन एप्पलले भारतबाट १५ लाख आइफोन (६०० टन) अमेरिका पठाएको छ । मार्च २०२५ देखि एप्पलले भारतको चेन्नईस्थित फक्सकन र टाटा प्लान्टहरूमा उत्पादन बढाएर अमेरिकी बजारमा तीव्र गतिमा आइफोन आपूर्ति गरेको छ ।

ट्रम्प प्रशासनले चीनबाट आयात हुने सामानहरूमा १४५ प्रतिशत शुल्क लगाउने घोषणा गरेपछि एप्पलले उत्पादनको हिस्सा भारततर्फ सार्ने निर्णय गरेको हो । भारतबाट आयात हुने सामानहरूमा २६ प्रतिशत शुल्क प्रस्तावित भए पनि हाल ९० दिनको लागि रोक लगाइएको छ ।

एप्पलले भारतमा उत्पादन २०% ले बढाएको छ । जसमा आइफोन १६ प्रो म्याक्स जस्ता उच्च मूल्यका मोडेलहरू पनि समावेश छन् । विश्लेषकहरूका अनुसार, यदि शुल्क लागू भएमा, उक्त मोडेलको मूल्य ४१,१९९ बाट बढेर ४२,००० सम्म पुग्न सक्छ । यस कदमले एप्पललाई अमेरिकी बजारमा मूल्य स्थिर राख्न मद्दत पुर्याएको छ । साथै, भारतमा उत्पादन वृद्धि र ‘ग्रीन कोरिडोर” जस्ता पहलहरूले एप्पलको आपूर्ति श्रृंखला विविधीकरणमा योगदान पुर्याएको छ ।

एप्पलको यो रणनीति अन्य प्रविधि कम्पनीहरूका लागि पनि उदाहरणीय बन्न सक्छ, जसले व्यापारिक नीतिहरूको प्रभावलाई कम गर्न उत्पादन र आपूर्ति श्रृंखला विविधीकरणमा ध्यान दिन प्रेरित गर्न सक्छ ।