को हुन् कमला ह्यारिसका बुवा ? जसलाई ट्रम्पले ‘मार्क्सवादी’ भने

काठमाडौं । अमेरिकाको उपराष्ट्रपति तथा डेमोक्र्याटिक पार्टीकी उम्मेदवार कमला ह्यारिसले मंगलबार पूर्व राष्ट्रपति र रिपब्लिकन पार्टीका राष्ट्रपति पदका उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्पलाई पहिलो पटक भेट्दा त्यति न्यानोपन थिएन ।

कमलाले हात मिलाउन पहल गरिन् र त्यसपछि ट्रम्पले हात फैलाए । बहसमा दुवैले एकअर्कामाथि तिखो प्रहार गर्ने अपेक्षा गरिएको थियो तर, ट्रम्पले कमला ह्यारिसमाथि पनि व्यक्तिगत प्रहार गरे ।

राष्ट्रपति पदको बहसका क्रममा ट्रम्पले ‘कमला मार्क्सवादी हुन्’ भनेका थिए । उनले भनेका थिए, ”उनका बुवा पनि अर्थशास्त्रका मार्क्सवादी प्राध्यापक थिए । कमला पनि त्यही विचारधारामा हुर्किएकी छिन् ।”

यो सुनेर कमलाको अनुहारमा मुस्कान आयो । कमलाकी आमा श्यामला भारतकी थिइन् । कमलाको यो पहिचान भारतमा प्रायः चर्चामा छ । कमलाले आफैँ पनि आमाको बारेमा सार्वजनिक रूपमा बोल्दै आएकी छिन् ।

तर, कमलाका बाबुको बारेमा कम चर्चा भएको छ । यस्तो अवस्थामा ट्रम्पले उल्लेख गर्दा यो प्रश्न पनि उठ्यो कि कमलाका पिता को हुन् ?

कमलाको जमैकन नाता

कमलाका पिता डा. डोनाल्ड ह्यारिस मूल रूपमा जमैकाका हुन् । कमलाका हजुरबुवा पीवी गोपालन जमैकाका लागि भारत सरकारको वरिष्ठ कूटनीतिज्ञ थिए ।

गोपालन जमैका स्वतन्त्र भएपछि मात्र त्यहाँ गएका थिए । उनले शरणार्थीलाई बस्न मद्दत गरेका थिए । तर, डोनाल्ड ह्यारिस र कमलाकी आमा श्यामलाको भेट बर्कले (क्यालिफोर्निया)मा भएको थियो ।

श्यामला र डोनाल्ड मानवअधिकार आन्दोलनमा भाग लिँदा नजिकिएका थिए । प्रेम सम्बन्धपछि दुवैको विवाह भयो । कमलाको जन्म सन् १९६४ मा भएको थियो ।

कमला पाँच वर्षकी हुँदा डोनाल्ड र श्यामला छुट्टिएका थिए । कमला र बहिनीलाई उनकी आमाले हुर्काएकी थिइन् । विगतका वर्षमा कमलाले आफ्नो बुवाको बारेमा कम बोल्ने गरेकी छन् ।

भर्खरै एक कार्यक्रममा कमलाले अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावको सन्दर्भमा आफ्नो बुवाको कुरा गर्दै भनिन्, ”मेरो बुवाले मलाई भन्नुहुन्छ – कमला रन अर्थात् कमला राष्ट्रपतिको चुनावमा भाग लिऊ ।”

कमलाले भनिन्, ”सुरुदेखि नै मेरो बुवाले मलाई निडर हुन सिकाउनु भयो ।”

डोनाल्ड ह्यारिस को हुन् ?

८६ वर्षीय डा. ह्यारिस अर्थशास्त्रका चर्चित प्राध्यापक हुन् । उनी सन् १९७२ स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयमा प्रोफेसरशिप प्राप्त गर्ने पहिलो अश्वेत विद्वान थिए ।

विश्वविद्यालयको अखबार द स्ट्यानफोर्ड डेलीमा १९७६ को रिपोर्टले त्यसबेला केही मानिसले यसको विरोध गरेको बताएको थियो ।

डोनाल्डले बर्कलेको विश्वविद्यालयबाट स्नातक गरेका थिए । स्ट्यानफोर्ड युनिभर्सिटी वेबसाइटका अनुसार डोनाल्डले स्नातक पाठ्यक्रम द थ्योरी अफ क्यापिटलिस्ट डेभलपमेन्ट पढाएका थिए ।

डोनाल्ड अझै पनि स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयको प्रोफेसर इमेरटस हुन् । यद्यपि उनी सन् १९९८ मा सेवानिवृत्त भएका थिए ।

डोनाल्डले व्याख्यान दिन क्यानडा, इङ्गल्याण्ड, भारत, केन्या, मलेसिया, सिंगापुर जस्ता धेरै देशको भ्रमण गरेका छन् ।

यस अवधिमा डोनाल्ड पनि जमैकासँग सम्बन्धित रहे । उनले जमैका सरकारलाई अर्थतन्त्रसँग सम्बन्धित मुद्दामा सल्लाह दिन जारी राखेका छन् ।

विश्वका धेरै विश्वविद्यालय बाहेक उनी सन् १९६८ मा दिल्ली स्कूल अफ इकोनोमिक्समा भिजिटिङ्ग फेलो पनि भइसकेका छन् । डोनाल्ड ह्यारिसका धेरै पुस्तक पनि प्रकाशित भएका छन् ।

मार्क्सवादीको कुरा कहाँबाट आयो ?

द टेलिग्राफको रिपोर्ट अनुसार  जब डोनाल्ड स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयमा नियुक्त भए, विद्यार्थी पत्रिकाले उनलाई ‘मार्क्सवादी विद्वान’ भनेर वर्णन गरेको थियो ।

डोनाल्डको दृष्टिकोण नियोक्लासिकल अर्थशास्त्र भन्दा धेरै फरक थियो । त्यसबेला डोनाल्डलाई स्वतन्त्र बजार अर्थतन्त्रको समर्थक मानिदैँन थियो । विद्यार्थीलाई खुला बजारबाट टाढा लैजाने भन्दै उनको आलोचनात भएको थियो ।

डोनाल्डका विद्यार्थी रोबर्ट ब्लेकरले न्यूयोर्क टाइम्ससँग भने, ‘प्राध्यापक ह्यारिस लजालु थिएनन् । जब मैले कमला ह्यारिसलाई अदालतमा बहस गरिरहेको देखेँ, मैले उनीमा प्रोफेसर ह्यारिसको झलक देखेँ । सेमिनारमा प्रोफेसरले भाषण दिनुभएको जस्तो लाग्थ्यो ।”

रोबर्ट ब्लेकरले पनि ह्यारिससँग काम गरेका छन् । डोनाल्डले बुवाको रूपमा छोरीहरूबाट दूरीको बारेमा लेख लेखेका थिए ।

जमैका ग्लोबल वेबसाइटमा प्रकाशित यस लेखमा डोनाल्डले लेखेका छन्,”हिरासतमा लामो अदालती लडाइँपछि मैले मेरा बच्चाहरूसँग सम्पर्क गुमाएँ ।”

बीबीसीको सहयोगमा