विपद्पछि फैलिन सक्छ झाडापखाला, यसको उपचार र रोकथामका उपायहरू

काठमाडौं । विपद्पछिको अवस्थामा झाडापखाला फैलने सम्भावना धेरै हुन्छ । मुख्यत: दूषित पानी, खराब खाना र सरसफाइको अभावका कारण यो रोग फैलिन सक्छ ।

यो पाचन प्रणालीसँग सम्बन्धित एक समस्या हो । यो समस्या हुँदा दिसा पानी जस्तै पातलो हुन्छ । एक अध्ययनले देखाएको छ कि बाढी र पहिरोको समयमा झाडापखालाका घटना अन्य समयको तुलनामा बढी हुने गर्छ ।

लक्षणहरू

बारम्बार पातलो दिसा हुनु, दिसामा रगत वा चिप्लो पदार्थ देखिनु, शरीर कमजोर हुनु, धेरै तिर्खा लाग्नु, आँखा गाडिने, मुख सुक्ने, वाकवाकी लाग्ने, पेट दुख्ने इत्यादि झाडापखालाका लक्षण हुन् ।

बाढीको समयमा झाडापखालाको जोखिम किन बढ्छ ?

खानेपानीको स्रोतहरू दूषित हुने : बाढीको समयमा, नदी, इनार, कुवा, र अन्य खानेपानीका स्रोतमा फोहोर, मलमूत्र र अन्य दूषित पदार्थ मिसिन सक्छन् । यसले गर्दा पानी पिउन योग्य हुँदैन र झाडापखालाको जोखिम बढ्छ ।

सरसफाइको कमी : बाढीले गर्दा सरसफाइको अवस्था बिग्रिन्छ । फोहोर व्यवस्थापन गर्न कठिनाइ हुन्छ र मानिसहरूलाई सफा पानी र सरसफाइका साधन प्राप्त गर्न गाह्रो हुन्छ। यसले गर्दा झाडापखालाको संक्रमण फैलिन सक्छ ।

दूषित खाद्य पदार्थको सेवन : बाढीको समयमा खाद्य पदार्थहरू दूषित हुन सक्छन् । दूषित पानीले धोएका वा पकाइएका खाद्य पदार्थ सेवन गर्दा झाडापखालाको जोखिम बढ्छ ।

स्वास्थ्य सेवाहरूमा पहुँचको कमी : बाढीले गर्दा स्वास्थ्य सेवाहरूमा पहुँच कठिन हुन्छ । अस्पताल र स्वास्थ्य केन्द्रहरूमा पुग्न समस्या हुन्छ र उपचारको अभाव हुन सक्छ । यसले गर्दा झाडापखालाको उपचारमा ढिलाइ हुन सक्छ र संक्रमण फैलिन सक्छ ।

झाडापखालाको उपचार

प्रशस्त मात्रामा झोलिलो पदार्थ सेवन गर्ने : झाडापखालाको कारण शरीरबाट धेरै पानी बाहिर निस्कन्छ । यसले गर्दा शरीरमा पानीको हुन सक्छ । त्यसैले,प्रशस्त मात्रामा पानी, जुस, सूप जस्ता झोलिलो पदार्थहरू पिउनु पर्छ । यसले शरीरमा पानीको मात्रा सन्तुलित राख्न मद्दत गर्छ र शरीरलाई कमजोर हुनबाट बचाउँछ ।

जीवनजल पिउने: जीवनजल एक विशेष प्रकारको झोलिलो पदार्थ हो जसमा पानी, नुन र चिनी मिसिएको हुन्छ । यसले शरीरबाट गुमेको पानी र खनिज पदार्थलाई पुनः भर्न मद्दत गर्छ । जीवनजल नभएको अवस्थामा, एक लिटर पानीमा एक चिम्टी नुन र एक मुठी चिनी मिसाएर पनि पिउन सकिन्छ ।

नरम खाना खाने 

झाडापखाला लाग्दा पाचन प्रणाली कमजोर हुन्छ । त्यसैले सजिलै पच्ने नरम खानामा जोड दिनु पर्छ । दाल जस्ता प्रोटिनयुक्त खानाले शरीरलाई शक्ति दिन्छ । फलफूलको जुसले भिटामिन र खनिज पदार्थ प्रदान गर्छ । यस्ता खानाले पेटलाई आराम दिन्छ र पाचन प्रक्रियालाई सहज बनाउँछ ।

गम्भीर अवस्थामा चिकित्सकको सल्लाह लिने : यदि झाडापखालाको अवस्था लामो समयसम्म रह्यो वा अत्यधिक गम्भीर भयो भने, चिकित्सकको सल्लाह लिनु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण हुन्छ । चिकित्सकले रोगको कारण पत्ता लगाउन सक्छन् र उपयुक्त उपचार दिन सक्छन् । कहिलेकाहीँ एन्टिबायोटिक्स वा अन्य औषधिको आवश्यकता पर्न सक्छ, जुन चिकित्सकको निर्देशनमा मात्र लिनु पर्छ ।

रोकथामका उपायहरू

यसबाट बच्नको लागि पानीलाई राम्रोसँग उमालेर, क्लोरिन ट्याब्लेट हालेर अथवा वाटरगार्डको प्रयोग गरेर मात्रै पिउनु पर्छ । सरकारको खानेपानी तथा ढल निकास विभागका अनुसार, प्रति लिटर पानीमा ३ थोपा व्लिचिङ पाउडर मिसाएर ३० मिनेटपछि पिउन सकिन्छ ।

साबुन पानीले मिचिमिची हात धुने, खाना खानु अघि र शौचालय प्रयोग गरेपछि अनिवार्य रूपमा हात धुने गर्नुपर्छ । राम्ररी पकाएको र तातो खाना मात्र खाने । फलफूल र तरकारीलाई राम्ररी सफा गरेर मात्र खाने । झाडापखाला रोक्नु नै सबैभन्दा उत्तम उपाय हो ।